Inhoudsopgave
Wie dagelijks De Nieuwe Ster leest, weet dat de redactie kritisch de lokale politiek volgt. Met de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026 in het zicht, kunnen we nu wel al een keer de voorlopige balans opmaken van deze coalitie. De perfecte aanleiding daarvoor is de laatste Maastrichtse miljoenennota van deze termijn van vier jaar, die woensdag werd gepresenteerd.
In die miljoenennota halen de Senioren Stadspartij Maastricht (SPM), de PvdA, CDA, de VVD en D66 de volle oogst binnen. Wethouders Manon Fokke (PvdA) en Frans Bastiaens (SPM) beleefden woensdag hun 'finest hour'. Ze maakten bekend wat voor moois ze voor de stad alvast financieel hebben weten te realiseren.
Er is nu 'gedekt geld' voor de Bonbonnière (30 miljoen), voor renovatie van voetbalstadion De Geusselt (7 miljoen), voor de doorontwikkeling van de Brightlands Campus (20 miljoen), de A2-afslag naar die campus (15 miljoen), voor de aankoop van 'de Koompe' (1,5 miljoen), voor woningbouw langs het spoor (12,5 miljoen euro), voor de Timmerfabriek (jaarlijks 600.000 euro), voor de onrendabele top van het warmtenet TregaZinkwit (3,5 miljoen euro), voor nieuwbouw en renovatie van gemeenschapshuizen (meerdere miljoenen).
Het is een indrukwekkende lijst, waarvan de bekendmaking qua timing natuurlijk perfect is. Binnen een half jaar zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. En dan te bedenken dat ook de komende jaren de begroting een overschot laat zien van tientallen miljoenen euro's. Maastricht anticipeert goed op mogelijke tegenvallers en slaagt erin goed in control te blijven.
De brengers van de blijde boodschap woensdag, leggen veel gewicht in de schaal als het erom gaat de balans op te maken. Onzichtbaar voor het grote publiek heeft Manon Fokke achter de schermen de gemeentelijke organisatie onder handen genomen. Een 'tour de force', waarmee ze een serieus begin heeft gemaakt, maar de eindstreep nog lang niet in zicht is. En als het gaat om de meer dan uitstekende financiën van de stad, is het ook haar verdienste dat de stad nu bijzonder scherp in beeld heeft hoe groot de investeringsruimte is. Dat is van grote waarde voor wie de politiek in gaat om te bouwen aan de toekomst van de stad.
En Bastiaens zelf is toch zoals de Duitsers het zeggen een 'Macher'. Iedereen die het stadhuis volgt, weet dat hij de machtigste politicus is in het college. Hij zorgt er uiteindelijk voor dat de bouwkranen in Maastricht zwierig draaien. Er wordt weer volop gebouwd in Maastricht en Bastiaens is daar de politieke architect van.
Uiteraard heeft de balans van wat de coalitie wel en niet bereikt heeft ook een andere kant.
Bestuurlijk gezien is het erg onrustig geweest deze raadsperiode. De coalitie zag vier wethouders vertrekken. Anita Bastiaens van Volt koos voor een beter en vaster baantje bij het COA, de organisatie voor de opvang van asielzoekers. Die keuze viel zeer slecht in het stadhuis. Die keuze werd toch opgevat als 'vaandelvlucht'. Wethouder Niels Peters van het CDA stopte al in het eerste jaar. Alex Meij en later ook Alain Garnier, beiden wethouder voor de Partij Veilig Maastricht, haalden de eindstreep niet. En met het vertrek van Alain Garnier verruilde ook PVM de coalitie voor een rol in de oppositie, net als Volt eerder deed.
Opmerkelijk is ook dat de partijloze wethouder Jeroen Hoenderkamp die de plaats innam van Anita Bastiaens inmiddels bekend heeft gemaakt voor GroenLinks de verkiezingen in te gaan als wethouderskandidaat. Waarmee de facto GroenLinks in het college zit alsook in de oppositiebankjes. Raar, maar niemand heeft er verder een woord aan vuil gemaakt.
Vanuit coalitiepartij D66 is de eigen wethouder Johan Pas bij verkiezingen voor het lijsttrekkerschap van de partij gepasseerd. Marlou Jenniskens is aangewezen als nieuwe aanvoerder. Pas, die notabene als eerste D66-wethouder - na Mieke Damsma en na Bert Jongen - het huisvestingsplan voor het onderwijs in de stad door de raad loodste. Een plan met een investering van 210 miljoen euro! Een uiterst nipte meerderheid van de partijleden vindt kennelijk dat Pas als wethouder niet genoeg heeft gedaan voor de stad. Wie zijn oor in de stad te luister legt, hoort maar één analyse: 'De lange heeft een mes in zijn rug gekregen'. Feit is dat D66 de voorkeur geeft aan een jongere vrouw. Het raakt deze coalitie zijdelings, maar is haar niet aan te rekenen.
Wat in deze periode positief is: het CDA heeft het dualisme nieuw leven ingeblazen. Met name fractievoorzitter Gabriëlle Heine draagt die fakkel. Ook al is niet iedereen in de coalitie en in het college daar altijd even blij mee, het is zoals dualisme bedoeld is. Voor de buitenwereld is het verfrissend dat ze kritisch blijft als het gaat om de politieke lijn van het college.
De sfeer in de raad is niet altijd plezierig geweest de afgelopen jaren. Er zijn diverse sessies geweest om iets te doen aan de 'vergiftigde sfeer'. Die vergiftiging heeft te maken met individuele raadsleden, maar zeker ook de opstelling van de coalitie speelt een rol. Als elk raadsvoorstel is dichtgetimmerd met een royale meerderheid van stemmen, dan doet het er niet meer toe welke argumenten door de oppositie nog ingebracht worden. Het is logisch dat dat regelmatig leidt tot frustraties die er zo nu en dan uitkomen. Dat moet een volgende coalitie echt beter doen.
Wat ook minder fraai oogt is het aantal van zestien partijen in de gemeenteraad. Dat is te veel versnippering. Tel daarbij op dat de afgelopen vier jaar al 58 inwoners zich raadslid hebben mogen noemen en al 74 inwoners burgerraadslid, waarvan nog slechts 36 actief zijn. En tegen al die cijfers zitten er nu nog maar weinig vrouwen in de gemeenteraad. Dat is niet exclusief aan de coalitie toe te rekenen, dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
En dan zijn er tegenover alle grote dossiers waarin de coalitie nu schittert - en terecht mee schermt - , natuurlijk ook veel kwesties waar de coalitie een onvoldoende scoort.
Meest in het oog springend is de balk, van balkgate. Hoe een - met toestemming!- afgezaagde monumentale balk de bouw van vier appartementen in de binnenstad tegenhoudt. Hetzelfde geldt voor stopverfgate: hoe een eigenaar van een pand in de binnenstad tegengewerkt wordt als die kozijnen in exact dezelfde staat wil terugbrengen als de oude, maar dan uiteraard wel van nieuw hout en met dubbel glas. De coalitie werkt - in opdracht van met name een door CDA en Maastricht van NU door geïnspireerde motie - nu aan een soepeler monumentenbeleid. De wethouders trekken de macht langzaam naar zich toe. "Gaat goed vooruit, volhouden", schreven ze vroeger op je rapport.
Waar misschien wel hard aan gewerkt wordt, maar waar het rapportcijfer nog steeds zwaar onvoldoende is, is de fietsenoverlast. Het lijkt erop dat als niet een keer echt 'out of the box' wordt gedacht, het probleem blijft. De coalitie oogt op dit gebied machteloos, ondanks het vele geld dat aan het probleem wordt besteed.
En dan is er de klacht van veel ondernemers in de stad dat het verlenen van bijvoorbeeld vergunningen veel te langzaam gaat. Ondernemers ervaren niet de dienstverlenende instelling die ze wel verwachten. Gehekeld wordt ook het feit als met twee maten wordt gemeten: wel 'maatwerk' leveren voor felverlichte witte kubussen aan het historische Dinghuis of mega-ledreclames bij het MECC, maar voor andere ondernemers het reclamebeleid strikt uitleggen. Het is duidelijk: de houding in het stadhuis moet veranderen.
Inwoners die hebben ingesproken, merken dat participatie in Maastricht vooral een theoretische oefening lijkt voor projectontwikkelaars. Vinkjes halen en verder. De stad zou hier veel meer werk van kunnen maken, door participatie veel meer naar zich toe te trekken. Werk aan de winkel. Vroeger was niet alles beter, maar de participatie wel.
Het tegengaan van hittestress en het vergroenen van de stad is een ambitie die de hele gemeenteraad inmiddels deelt. De aankoop van De Koompe bij het politiebureau met als doel het Stadspark uit te breiden, is een grote plus voor de coalitie. Hier wordt een keer niet gekozen voor de nieuwbouw van het Sint Maartenscollege die graag naar deze plek zou gaan of voor projectontwikkelaars, die hier in makelaarstaal de hemel op aarde zouden kunnen realiseren.
Aan de andere kant: bij de plannen voor De Beyart werd - op verzoek van de Franse eigenaren - een groene long in de stad opgeofferd aan verstening van het gebied. Deze keuze verdeelde de raad maximaal. Zelfs coalitiepartij PvdA was voor behoud van het groen, terwijl GroenLinks toen juist voor de nieuwbouw van seniorenappartementen koos.
De balans opmakend: de coalitie scoort een dikke voldoende. Maastricht is in beweging. Er is aandacht voor het verdienvermogen van de stad. En dat is toch echt een hoofdzaak. Zonder verdienvermogen heb je geen geld voor alle andere noodzakelijke bijzaken. Zonder verdienvermogen komt de stad tot stilstand.
En natuurlijk: als je al lang zoekt naar een fijne woning of al lang in armoede leeft, dan geef je de coalitie ongetwijfeld een onvoldoende. Maar het is niet fair om de woningnood of armoedeproblemen in de schoenen te schuiven van een stadsbestuur. Op die thema's gaat het erom: doet de stad alles wat in haar macht ligt om de problemen te verlichten? Het antwoord is 'ja'.
En nu maar hopen dat goed niet de vijand is van beter!
Van onze partner
