Inhoudsopgave
De druk op de zorg neemt toe. Door de vergrijzing groeit de vraag naar ouderenzorg, terwijl tegelijkertijd grote personeelstekorten spelen. In de jeugdzorg zien we een explosieve stijging van het aantal hulpvragen, oplopende wachtlijsten en gemeenten die de kosten nauwelijks meer kunnen dragen.
OPINIE door Pim Steerneman
In dat klimaat doen commerciële partijen hun intrede: ze bouwen verpleeghuizen, richten particuliere woonvormen op of starten kleine gespecialiseerde jeugdzorgaanbieders.Dat heeft twee kanten.
Ouderenzorg
Commerciële partijen brengen vaak snelheid en innovatie. Ze realiseren nieuwe woonvormen, soms luxueus en aantrekkelijk, en spelen in op de wens van ouderen om kleinschalig en mensgericht verzorgd te worden. Voor wie kan betalen, kan dit een waardevolle aanvulling zijn op het bestaande aanbod. Tegelijkertijd roept het zorgen op. Niet alle ouderen hebben de middelen om zo’n plek te betalen, waardoor een tweedeling dreigt: comfortabele zorg voor de rijken, soberheid voor de rest. Daarbij komt dat sommige investeerders de ouderenzorg vooral zien als vastgoedmarkt, waarbij rendement zwaarder weegt dan langdurige zorgkwaliteit en continuïteit.
Jeugdzorg
In de jeugdzorg zien we een soortgelijk spanningsveld. Kleine commerciële aanbieders springen vaak snel in op specifieke problemen en bieden maatwerk dat jongeren kan helpen. Toch zijn er ook schaduwkanten: een versnipperd zorglandschap, waar aanbieders soms vooral korte trajecten kiezen die goed vergoed worden, terwijl de complexe en langdurige zorgvragers bij de reguliere instellingen blijven. Er zijn voorbeelden bekend van jeugdzorginstellingen waar winstmaximalisatie leidde tot slechte kwaliteit of zelfs misstanden. En omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de inkoop, is de controle vaak versnipperd en kwetsbaar.
De kern
Zowel in de ouderenzorg als in de jeugdzorg geldt dat commercie de capaciteit kan vergroten en ruimte kan bieden voor vernieuwing. Maar het risico is groot dat de publieke waarden – toegankelijkheid, solidariteit en continuïteit – onder druk komen te staan. Ouderen en jongeren zijn vaak afhankelijk en kwetsbaar, en juist daarom is het cruciaal dat hun zorg niet uitsluitend wordt bepaald door winstprikkels. De vraag is dus niet óf commerciële partijen een plek hebben, maar hoe we de balans bewaken. Sterk toezicht en heldere kwaliteitseisen zijn nodig om te voorkomen dat commercie ten koste gaat van solidariteit.
Pim Steerneman is bestuursvoorzitter van zorgorganisatie Sevagram
