Inhoudsopgave
Er zijn ontzettend veel boeken over de rivier de Maas verschenen. Het boek De Maas, het verhaal van een rivier is echter uniek. Het is namelijk een biografie van de rivier die door drie landen trekt en een lengte heeft van 935 kilometer. Antropoloog en schrijver Wim Peumans is auteur van het boek.
Peumans is geboren in Riemst en woont sinds negen jaar in Kanne, net over de grens bij Maastricht. Van oorsprong is hij antropoloog. Hij behaalde een doctoraat aan de KU Leuven en was verbonden aan de universiteiten van Kent en Witwatersrand in het Zuid-Afrikaanse Johannesburg. Hij schreef twee internationaal bekroonde academische boeken, waaronder Queer Muslims in Europe (2018). In 2019 verscheen van zijn hand de succesvolle politieke biografie over zijn vader: Jan Peumans: Een Zachte Anarchist. De neerslag van zijn doctoraatsthesis voor een breed publiek, Habibi (2021), werd genomineerd voor de Vlaamse Diversity Award.
Eind oktober vorig jaar verscheen zijn vijfde boek, dit keer over de alom bekende Maas: een hardcover van 352 pagina’s. Inmiddels zijn er al 4.000 exemplaren verkocht. Reden voor de uitgever om in september van dit jaar het boek ook als paperback op de markt te brengen.
Geschiedenis naar het heden trekken
“Ik heb mijn hele leven al iets gehad met de Maas”, zegt de schrijver. “In mijn geboorteplaats Riemst is de Maas niet ver weg en ook nu ik in Kanne woon, zie ik de rivier bijna dagelijks. Op de fiets ben ik zo in Maastricht, waar ik heel graag kom.” De aanleiding om een boek over de Maas te schrijven kwam in de zomer van 2021 tijdens de hoogwaterperiode en de overstromingen in België, Duitsland en Nederland. “Ik wilde graag een boek over de natuur schrijven. Ik ben begaan met het milieu en natuurbewust leven. Ik had vele ideeën voor een boek en de Maas was er een van. Tijdens het hoogwater werd me duidelijk dat ik een boek over de Maas moest schrijven, maar niet zoals de vele boeken die al over de Maas geschreven zijn. Vaak zijn het prachtige fotoboeken, maar over de rivier zelf gaan ze zelden. Nee, ik wilde de geschiedenis van de rivier beschrijven en die naar het heden trekken. De rivier als het ware tot leven proberen te brengen. Een biografie dus. Mijn uitgever attendeerde me erop dat dit nog nooit iemand gedaan had en het dus uniek was.”
Van bron tot monding
Drie jaar lang werkte Peumans aan het boek. Hij sprak met talloze mensen die op de een of andere manier een verbinding met de rivier hebben. Dat deed hij in Frankrijk, België en Nederland. Van bron tot monding dus. Verder stak hij enorm veel uren in literatuuronderzoek. “Ik heb ook de nodige experts laten meelezen, want het moest feitelijk natuurlijk wel correct zijn.”
Bijzondere ontmoeting in Verdun
Het boek is onderverdeeld in twintig hoofdstukken die ieder een eigen aspect van de rivier beschrijven. Ze gaan over de geschiedenis, de flora en fauna, de vervuiling van het water en hedendaagse leven aan de rivier, maar ook de rivier als muze voor kunstenaars en zijn rol bij oorlogsvoering. “In Maastricht ging ik op bezoek bij het Natuurhistorisch museum, waar paleontoloog John Jagt en preparateur Jacques Knops me bijpraten over de Mosasaurus. Ook vroeg ik Tracé, het voormalige Sociaal Historisch Centrum Limburg, om advies. Ik interviewde Yuri Michielsen over het Limburgs, Sylvia Spierts van Provincie Limburg over plasticvervuiling (ze werkt nu bij IVN) en Harriet Bakker van Rijkswaterstaat over vissen. De meest bijzondere ontmoeting had ik echter in het Franse Verdun. Daar kreeg ik van iemand van de Heemkundevereniging een rondleiding door de stad. De Maas stroomt daar door het centrum van de stad. Hij had een ongelooflijk archief met documentatie over de Maas. Zelf wilde hij er niet over schrijven, omdat hij volgens eigen zeggen er het geduld niet voor had. Plotseling zei hij: ‘Weet je dat ik hier in het centrum op een boot ben geboren. Ik ben dus van de Maas.’ Dat was natuurlijk prachtig om te horen.”
Deel van de identiteit
Als de schrijver de rivier moet karakteriseren, moet hij even nadenken. “Bescheiden, maar dat is niet terecht, want het is een heel belangrijke rivier die vaak onderschat wordt. Het is een bron van leven als je bedenkt dat de Maas een drinkwatervoorziening is voor miljoenen mensen. We noemen haar niet voor niets Moeder Maas of zoals ze in het Limburgs zeggen: Mooder Maas. Ontzettend veel mensen zijn verknocht aan de rivier. Ze is een deel van hun identiteit, zowel in Frankrijk, België als Nederland.”
De Treckpoel
Het boek van Peumans is ook genomineerd voor De Treckpoel. Een prijs die het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) in het leven riep om toegankelijke, historisch onderbouwde boeken over Limburg onder de aandacht te brengen bij een breed publiek. Nog drie andere ‘Maastrichtse boeken’ zijn genomineerd voor deze prijs: Geschiedenis van Maastricht in vogelvlucht van Jac van den Boogaard, De stradivarius van de keizer van Emile Hollman en George Vogelaar en Pelgrimage naar Maastricht van Sandra Langereis e.a. De winnaar wordt bekendgemaakt op 11 oktober 2025 tijdens de Limburgse Erfgoed Dag in het Cultuurhuis Heerlen.
Het boek De Maas, het verhaal van een rivier is als hardcover, paperback en e-book te koop bij alle boekhandels en online.
