Doorgaan naar artikel

Eigen energiebedrijf klinkt natuurlijk mooi, te mooi?

Maagdendries 12, 1995. Het logo van de NV Nutsbedrijven Maastricht. Beeld: Gemeente Archief Maastricht / RHCL

Inhoudsopgave

Weet u nog? De PLEM, Limagas, (later samen Mega Limburg), en in Maastricht de NV Nutsbedrijven. Stuk voor stuk oude energiebedrijven die de aandeelhoudende provincie en gemeenten tientallen jaren een permanente dividendstroom opleverden en later - eenmalig - schatrijk maakten bij verkoop. Maastricht denkt erover na weer een eigen energiebedrijf op te richten. Wordt dat weer zo mooi, of klinkt het misschien wel te mooi? Te mooi om waar te zijn? Raad: let op uw zaak.

OPINIE

De politiek besloot rond de millenniumwisseling tot vele fusies en uiteindelijk tot verkoop van de oude nutsbedrijven aan het Duitse RWE omdat de angst regeerde dat de bedrijven te klein waren om noodzakelijke investeringen te doen en te klein om zaken te doen op de Europese en internationale energiemarkt. In een tijd dat de stroom- en gasinfrastructuur verplicht gescheiden werd van de energielevering. Beter om alle risico's in te ruilen voor keiharde cash, die in 'vruchtboomfondsen' werd gestopt. En vanuit die cash kun je natuurlijk politieke ambities betalen.

Lachen
De oud-werknemers zullen sowieso met weemoed terugdenken aan al die oude iconische namen. Het waren meer dan fantastische werkgevers. Ze opereerden in een tijd dat er geen sprake was van netcongestie. Geen stroom kunnen leveren: de toenmalige directies zouden nu nog onder de tafel liggen van het lachen. Gas kwam uit Groningen en was spotgoedkoop.

Negatief
Groter zou beter zijn. Maar zie: de energiemarkt is grillig. We hebben het nu over energie-armoede terwijl op zonnige en winderige dagen de energieprijs negatief is. Bedrijven, zorgcentra en woningen: er is geen stroom meer voor te krijgen, zeker niet in Maastricht. De Nordstream-2 gasleiding van Rusland naar Europa is opgeblazen. 'We' worden verplicht voor 750 miljard euro gas, olie, kolen en techniek voor kerncentrales in te kopen in Amerika. We discussiëren in Nederland over kerncentrales, maar hakken geen knopen door. De gasvelden in Groningen hebben we afgesloten met betonproppen. Ondertussen is al lang duidelijk: wie de slag om goedkope energie verliest, verliest ook zijn welvaart. Dag Chemelot! En veel inwoners van Maastricht moeten kiezen tussen een warme maaltijd of een warme woning, zoals de SP het zo treffend weet te zeggen.

Gasloos
Tegen die achtergrond is het logisch dat gemeenten op zoek gaan naar alternatieven voor hun inwoners. En bij Limmel aan de Maas komt alles samen. Een stuk grond gekocht voor 23,5 miljoen euro. Als het terrein schoon en bouwrijp is, staat de teller voor de gemeentelijke uitgaven op circa 50 miljoen euro. Dan kun je daarop 1100 gasloze woningen bouwen. Omdat de stroom lijkt te ontbreken voor electrisch aangedreven warmtepompen en boilers, wordt gekeken naar een warmtenet. Warmte halen voor tapwater en verwarming uit overtollige warmte van fabrieken (in Maastricht de Mosa of mogelijk de glasfabriek O&I) of uit rioolwater.

BV
Steeds meer gemeenten in het land leggen warmtenetten aan, om uiteindelijk van het gas af te komen. En steeds meer gemeenten richten daarvoor een eigen warmtebedrijf op, een gemeentelijke BV. Dat is soms gedreven door het afhaken van commerciële bedrijven die de risico's te groot vinden: dan doen we het zelf maar. Soms gedreven vanuit ideologie: we willen grip houden op de toekomstige energietarieven voor onze inwoners.

"Onvermijdelijk"
Een eigen energiebedrijf oprichten. Misschien heeft Maastricht geen andere keus: als er geen stroom is voor Limmel aan de Maas, zul je misschien wel moeten wil je aan woningbouw toekomen. Zetdwang, in schaaktermen. Zeker als commerciële partijen het risico te groot vinden. Wethouder John Aarts spreekt zelf in termen als: "Dat lijkt onvermijdelijk."

Droomoptie
En natuurlijk lijkt Limmel aan de Maas zich goed te lenen voor een warmtenet. Je kunt alle woningen aansluiten op een maagdelijk terrein. Dat vergt veel miljoenen euro's minder dan zo'n net aanleggen in bebouwd gebied. En de Mosa en ook glasfabriek O&I liggen op een steenworp afstand. Beiden produceren veel overtollige restwarmte. En met een eigen energiebedrijf heb je de tarieven ook zelf in de hand. Het is ongetwijfeld de droomoptie van partijen als GroenLinks en de SP.

Ambtenaren
Over de risico's kun je kort zijn: een gemeentelijke overheid wordt gerund door ambtenaren en de meeste ambtenaren staan nu niet bepaald bekend om hun ondernemerskwaliteiten. Daar wringt in essentie de schoen. De tucht van de markt ontbreekt: als het mis gaat, staat de gemeente garant. En het is duidelijk: een gemeente kan zijn eigen warmtebedrijf natuurlijk niet failliet laten gaan. Als het financieel uit de rails loopt, is betaalt uiteindelijk de Maastrichtse belastingbetaler.

Een gemeentelijk energiebedrijf hebben is helaas niet meer vergelijkbaar met de historische succesverhalen van de NV Nutsbedrijven de PLEM, Limagas, Mega Limburg.

Onderzoek
De raad wordt alvast veel wijsheid gewenst en ook veel onderzoeksvermogen. Zo zegt een ambtenaar in De Limburger: "Qua subsidie is het Nationaal Groeifonds niet meer in beeld, maar we kunnen wel een beroep doen op de Warmtenetten Investeringssubsidie.” Wie vervolgens kijkt bij de voorwaarden voor die subsidie ziet dat die juist niet bedoeld is voor nieuwbouw en nieuwbouwwijken. Die subsidie is vooral bedoeld om bestaande wijken van het gas af te halen. Wat is waar?

Overigens: er ligt een stevige pot geld klaar voor wie snel is en kwalificeert voor de subsidie voor warmtenetten: 200 miljoen euro. Als het toch lukt om Limmel aan de Maas in die Warmtenetten Investeringssubsidie te fietsen, is alvast een flink stuk van de onrendabele top weggehaald. De aanvraagperiode start op 1 augustus 2025 om 09.00 uur en sluit op vrijdag 16 januari 2026 om 17.00 uur.

Miljoenenvraag: Krijgt stad weer eigen energiebedrijf?
Krijgt Maastricht - 25 jaar na het afstoten van NV Nutsbedrijven Maastricht - weer een eigen gemeentelijk energiebedrijf dat een warmtenet gaat aanleggen voor de nieuwe wijk Limmel aan de Maas? Dat is misschien wel de belangrijkste vraag dit jaar waarover de gemeenteraad zich zal moeten buigen. Met de oprichting
Gratis nieuwsbrief, niks meer missen
Wilt u ook van maandag tot en met zaterdag vóór 6.30 uur het laatste nieuws over Maastricht in uw mailbox? Meld u dan gratis aan voor de nieuwbrief van De Nieuwe Ster. Meer dan 20.000 trouwe lezers gingen u al voor. Het enige wat wij van u vragen

Laatste Nieuws

Ons nieuws is en blijft altijd gratis als je je inschrijft voor de gratis nieuwsbrief

Er is iets misgegaan. Probeer het later opnieuw

Bedankt voor uw aanmelding. Controleer uw e-mail om de inschrijving af te ronden