Inhoudsopgave
Met behulp van grote hijskranen werd hij in 2013 binnengetakeld: de indrukwekkende 9.4 Tesla MRI-scanner, ooit de vierde in zijn soort wereldwijd. Het apparaat vormde jarenlang het paradepaardje van de Maastrichtse neurowetenschap en trok talent en subsidies naar de Oxfordlaan. Toch is het gebruik van deze ultrakrachtige scanner dit jaar stilgelegd, drie jaar eerder dan gepland.
Waarom stopt Maastricht? De belangrijkste reden: geld. De 9.4T is uitzonderlijk geavanceerd, maar ook uitzonderlijk duur. De scanner verbruikt grote hoeveelheden helium, waarvan de prijs de afgelopen jaren explosief is gestegen. Zelfs stilstaand slurpt hij het kostbare gas. Bovendien is het onderhoud kostbaar en is het apparaat gevoelig voor storingen, soms met maandenlange uitval tot gevolg.
Door het apparaat nu al buiten gebruik te stellen, bespaart de universiteit honderdduizenden euro’s. Dat geld is nodig om in 2027–2028 twee andere scanners—de huidige 3T en 7T—te kunnen vervangen door modernere, efficiëntere modellen met minder bedrijfsproblemen en een veel lager heliumverbruik.
Hoewel de 9.4T de aandacht trekt, zijn de twee reguliere scanners (3T en 7T) de werkpaarden van de Maastrichtse neurowetenschap. Zij worden intensief gebruikt door promovendi, klinische onderzoekers en het ziekenhuis. De geplande vervanging moet zorgen voor stabielere apparatuur en lagere operationele kosten.
Voor het allerhoogste segment fMRI-onderzoek schuift Maastricht nu aan bij een landelijke ontwikkeling: in Nijmegen wordt de nieuwste generatie scanner gebouwd, een 14 Tesla-MRI, de krachtigste ter wereld voor menselijk onderzoek. Maastrichtse wetenschappers waren mede-aanvrager van de subsidie, en ongeveer 20 procent van de scantijd wordt voor Maastricht gereserveerd.
Dat betekent wel dat onderzoekers voor de meest geavanceerde hersenstudies voortaan naar Nijmegen moeten reizen. Een compromis, zegt hoogleraar Rainer Goebel, maar noodzakelijk om de wetenschappelijke ambities van Maastricht op topniveau voort te zetten.
De 9.4T gaf Maastricht jarenlang een unieke positie in het internationale hersenonderzoek. De scanner maakte baanbrekende studies mogelijk, van het visualiseren van voorgestelde letters tot onderzoek dat locked-in patiënten in de toekomst mogelijk helpt communiceren.
Met het stopzetten van de 9.4T komt een bijzonder tijdperk ten einde. Maar de komende vervanging van de twee andere scanners en de samenwerking rond de 14T in Nijmegen moeten ervoor zorgen dat Maastricht ook de komende jaren meedraait in de wereldtop—zij het met een deel van het werk op reis.
Maurice Ubags
