Verkrachtingszaak Syriërs stof tot nadenken voor 'kartel elite'

Inhoudsopgave

De eerste pro-formazitting van de geruchtmakende verkrachtingszaak van een studente (18) in Maastricht waarvan drie Syrische statushouders worden verdacht, is landelijk groot nieuws geworden. De zaak moet inhoudelijk nog behandeld worden.

OPINIE

Tijdens de rechtszaak werd ook duidelijk dat de Syriër Ibrahim (19) ook verdacht wordt van een eerdere verkrachting tijdens de kermis van Maastricht en dat justitie - die hem wegstuurde nadat hij zich vrijwillig meldde - onderzoek doet naar nog een zedenmisdrijf in Sittard door deze jongeman, enkele dagen later.

De redacties van onder meer De Telegraaf, NOS, Geen Stijl, WNL TV, L1, De Limburger en Hart van Nederland besteden er aandacht aan, ook op hun social media-kanalen. Dat heeft geleid tot vele duizenden woedende reacties op Facebook, op Twitter, op Instagram.

Alleen al het Facebook-bericht van De Limburger over de zaak laat zien hoe de woede ook meteen politiek wordt vertaald. "Weer een reden om PVV te stemmen", is een van de reacties. "En kaboutertje Timmermans, wil je hier nog meer van in ons land laten? Flapdrol", is een andere reactie. De PVV en Frans Timmermans worden vaak genoemd in de reacties.

De verkrachtingszaak wordt ook naar de lokale politiek vertaald. Recent liepen vier wethouders en de halve gemeenteraad van Maastricht uit protest uit de raadszaal, toen raadslid Kitty Nuyts een verband legde tussen de instroom van asielzoekers en de onveiligheid in de nachtelijke uren. Dat weglopen herhaalde zich even later tijdens de bijdrage van Bram Nab van Forum voor Democratie. Op Facebook wordt dat wegloop-protest in herinnering gebracht: "Daar is die dan toch eindelijk, de langverwachte rechtszaak. Afschuwelijk dit! En de gemeenteraad maar lekker weglopen als Kitty Nuyts femicide en immigratie in verband trekt. De raadsleden zouden zich moeten schamen!"

Gehekeld wordt ook het strafmaat-beleid van justitie en van de rechtbanken. "Zal wel een flinke taakstraf worden", klinkt het sarcastisch. De roep om criminele asielzoekers hard aan te pakken, klinkt ook luid. "Er is een motie aangenomen in de Tweede Kamer dat criminele asielzoekers zo snel mogelijk teruggestuurd worden. Een passend moment om met deze criminelen een voorbeeld te stellen. Snelrecht en terug. Kan hij meteen zijn zieke broer verzorgen."

Wie alle reacties overziet moet constateren dat de woede zich niet alleen richt op de verdachten, op de 'main stream media', op de lokale en landelijke politiek maar ook op de rechterlijke macht, politie, justitie en rechters. Om het kort samen te vatten: op het zoals afgehaakt Nederland het ziet het 'kartel van de elite'.

Die reacties zeggen alles over het spanningsveld in Maastricht, in Nederland. Over de polarisatie. Angst en boosheid over criminaliteit en migratie liggen direct onder de oppervlakte. En met zo'n verkrachtingszaak gaan alle remmen los, komen die gevoelens bovendrijven. Veel mensen die zich niet gehoord voelen gebruiken de sociale media als 'speakers corner' of als digitaal schavot. De breuklijn in de samenleving ligt voor iedereen zichtbaar aan de oppervlakte.

De reacties zijn voor vele stof tot nadenken. Voor de media. Hoe berichten we over deze zaak? Voor de lokale politiek: Hoe gaan we om met bijdragen van Kitty Nuyts en Bram Nab? Voor de hele veiligheidsketen politie, justitie en rechtbank. Wat zeggen we over het heenzenden van een van de verdachten die even later opnieuw in de fout lijkt te zijn gegaan. Welke straffen gaan we straks eisen? En welke straffen gaan we straks opleggen? Het is stof tot nadenken voor de landelijke politiek, waar de asielstroom de grootste splijtzwam is geworden voor de bestuurbaarheid van Nederland.

De zorgen van een stevig deel van de bevolking negeren is de slechtste optie. De kloof tussen een fors deel van de inwoners en instituten als de media, de politiek, de strafrechtketen is al enorm. Bij velen is het vertrouwen weg dat 'hun zorgen' adequaat worden geadresseerd.

Dat vertrouwen terugwinnen kan niet anders beginnen dan met transparantie. Ja, de media moeten benoemen dat het om Syrische statushouders gaat. Als dergelijke context verzwegen zou worden, is dat juist voedingsbodem voor nog meer tweedeling. Dan worden de 'main stream media' (#MSM genoemd) nog meer gewantrouwd. En ja, het is de plicht van de media als ze man en paard noemen daarbij meteen context te geven. Dat is wat de Denen nu consequent doen. Hoe liggen de criminaliteitscijfers? En ook als die cijfers pijnlijk zijn vanwege een oververtegenwoordiging van asielzoekers, benoem ze, bespreek ze, leg uit, verklaar. Dan kun je het debat op veel meer feitelijke gronden voeren dan op onderbuik-gevoelens.

En ja, dat vertrouwen terugwinnen begint ook lokaal, in de raadszaal in Maastricht. Loop niet weg, maar ga het gesprek aan. Laat als vooral linkse partijen zien dat je de zorgen van de mensen serieus neemt, in plaats vanuit een soort moreel gelijk een verheven positie in te nemen. Ook dat is de tweedeling die er in Maastricht is serieus nemen.

De politie heeft goed werk afgeleverd door de verdachten op te sporen. Daarbij zijn ook camerabeelden vrijgegeven. Geblurd, onder het dreigement dat ze ongeblurd online zouden gaan als de verdachten zich niet zelf zouden melden. Een goede aanpak, die geheel teniet wordt gedaan door de blunder om als zich dan iemand meldt, die weer te laten lopen. Zo win je het vertrouwen niet terug.

En ook justitie en de rechtbank zullen in deze zaak moeten laten zien hoe ze in hun strafmaat, in de eis en bij bewezenverklaring in de veroordeling - rekening houden met wat er leeft in de samenleving. Doen ze dat niet, dan gaat de verbindende kracht van de strafrechtspleging teniet. Dan werken ze ook mee aan het vergroten van de tweedeling. De rechters zullen dus verdraaid goed moeten nadenken over de hoogte en de motivering van hun vonnis straks. Dat is wat anders dan dat ze hun oren moeten laten hangen naar populisme, naar het Gesundes Volksempfinden. Want als je dat doet of propageert, zet je de rechtsstaat bij het grof vuil. Dat hebben we in het verleden gezien en dat is recept voor de grootst mogelijke ellende. Het is dus voor de zwarte toga's balanceren op grote hoogte op een dun en slap koord.

Het zullen spannende verkiezingen worden. "We moeten de boel bij elkaar houden", zei toenmalig burgemeester Job Cohen ooit na de moord op Theo van Gogh. Wijze woorden. Maar de vraag is nu meer dan ooit: hoe dan? Wellicht dat er straks een nieuwe generatie politici opstaat, die in staat is die vraag zakelijker te benaderen.