Armoedebeleid: schot hagel in de mist

Inhoudsopgave

Het armoedebeleid van de gemeente Maastricht is nog veel te veel een schot hagel dat afgevuurd wordt op een doel in de mist. Of dat doel geraakt wordt, is niet na te gaan. Dat is - in essentie - de boodschap van de Rekenkamer Maastricht, die het bureau Necker liet onderzoeken welke middelen de gemeente inzet om armoede en sociale ongelijkheid tegen te gaan en wat daarvan het effect is.

Zoals de Rekenkamer ook in andere rapporten (bijvoorbeeld over externe inhuur) heeft aangegeven, is het ook het armoedebeleid in al zijn facetten nauwelijks meetbaar geformuleerd. Daardoor is lastig iets te zeggen over de effectiviteit ervan. Nog een nadeel: het is lastig om verbeteringen in het beleid door te voeren.

Geen inzicht
De Rekenkamer formuleert dat zo: "De gemeente vindt het lastig om zicht te hebben op de effecten van het armoedebeleid. Een mogelijke oorzaak hiervan is het ontbreken van concrete Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI's) in het beleid. Daarnaast ontbreekt het aan doelen op tactisch niveau waardoor het doelbereik van de gehele inzet moeilijk kan worden beoordeeld. Op dit moment wordt de monitoringsdata weinig gebruikt bij zowel de evaluatie als ontwikkeling van het beleid. De data die verzameld wordt is absoluut van aard en geeft geen inzicht in de resultaten ten opzichte van de doelgroep of de grootte van het probleem."

Wijkservicepunten
Een andere rode draad in het rapport is dat de gemeente zich - toen er bezuinigd moest worden op het sociaal domein - heeft teruggetrokken uit de wijkservicepunten. Om iets te doen aan armoedebestrijding is dat een verkeerde keuze omdat de afstand tussen gemeente en inwoners die hulp nodig hebben daardoor is vergroot bij de doelgroep die toch al de overheid minder vertrouwt.

Regie
Die terugtrekkende beweging is ook te zien in de plaats die gemeente zichzelf toedicht in de armoedebestrijding in de stad. De Rekenkamer merkt op dat de gemeente zich veel meer ziet als een organisatie die vooral het systeem, het netwerk van organisaties, in stand houdt en de daadwerkelijke uitvoering van beleid overlaat aan maatschappelijke partners. Die geven aan juist de regie van de gemeente te missen.

Initiatief
Een andere observatie van de Rekenkamer: "De toegangsopties binnen de gemeente Maastricht zijn echter nog sterk gericht op het eerste initiatief van de inwoner, ondanks de doelstelling om ‘outreachend’ te werken."

Actiever
Het gemeentebestuur herkent zich in die bevindingen: "We delen tegelijkertijd ook uw mening dat het goed is als we als gemeente een actievere rol gaan innemen. ... We zijn daarom van plan om een leidende rol in te nemen in netwerken met maatschappelijke partners die bijdragen aan de uitvoering van het Maastrichtse armoedebeleid. In het armoedekader dat de raad later dit jaar vaststelt, nemen we op hoe we bovenstaande concreet invulling geven."

Ongerichtheid
De gemeente vuurt als het ware een schot hagel af, als het gaat om het armoedebeleid. Dit constateert de Rekenkamer: "Uit gesprekken blijkt dat de gemeentelijke houding ook kan leiding tot een bepaalde ongerichtheid in het handelen. Er wordt meermaals aangegeven dat de gemeenten vrijwel nooit subsidie weigert aan kleine organisaties die mensen in armoede willen ondersteunen. Het gevolg hiervan is een enorm netwerk van organisaties, waarbij de link met de visie van de gemeente Maastricht niet altijd helder is."

Pilots
En: "Het gevolg hiervan is dat de gemeente bij de keuze voor instrumenten
minder vanuit beleidsdoelen redeneert, maar meer vanuit maatschappelijke initiatieven. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de grote hoeveelheid pilots die de gemeente Maastricht uitrolt en vervolgens stopzet, zoals bijvoorbeeld de app Geldwijzer Maastricht. Ook de vele verschillende communicatiemiddelen (pasopjegeld.nl, Voorzieningenwijzer, GeldFIT) die de gemeente heeft ingezet en nog steeds inzet wijzen op ongerichtheid in de inzet."

Goede bedoelingen zijn er te over, maar resultaten zijn lastig te meten.

Veerkrachtig
"De gemeente Maastricht heeft zichzelf als doel gesteld om te werken met een veerkrachtige wijkbenadering. Dit is tot op heden nog niet volledig van de grond gekomen. Daarnaast staat de gemeente door terugtrekking uit de wijkservicepunten zelf op grotere afstand van de wijken en buurten in de stad."

Versnipperd
"De gemeente Maastricht ziet preventie als een combinatie van algemene voorlichting en laagdrempelige persoonlijke voorlichting in de eigen omgeving. Preventie en informatievoorziening vindt plaats op veel verschillende manieren en is daarmee ook versnipperd."

Vroegsignalering
"De wettelijke taak van vroegsignalering (van schulden, red.) wordt in Maastricht uitgevoerd door maatschappelijke partners. Inwoners worden outreachend benaderd, maar het aantal inwoners dat succesvol bereikt wordt is relatief laag."

Onduidelijkheid
"De toegang tot ondersteuning in Maastricht is divers. Dat is deels een kracht, maar kan ook leiden tot onduidelijkheid."

Hagel
"De gemeente zet momenteel sterk in op het vergroten van bereik, maar schiet hiervoor met hagel. Een meer gerichte benadering, met meetbare resultaten en actiedoelen zou bijdragen aan een meer doelmatige aanpak op het vergroten van beleid."