Cultuur draait op subsidies, maar Rieu vangt bot bij EU

Inhoudsopgave

Spelen op de Maan. Spelen op de Noordpool. André Rieu heeft wel vaker 'out of the box' gedacht. Een stuk realistischer is zijn meest recente plan om bij gelegenheid van het 200e geboortejaar van Johan Strauss jr., naamgever van zijn Strauss-orkest, een Europese tournee te houden met een internationaal mannenkoor van 150 man? Met kippenvel-nummers als 'The conquest of paradise' en het Europese 'Alle Menschen werden Brüder'.

OPINIE

Maar daarbij is er toch één probleem. Het plan laat zich nog niet rondrekenen. Als je zo'n extra gezelschap tachtig concerten meeneemt, moet je ook overnachting en eten regelen. Het podium moet groter en dat is duurder. En een groter podium betekent minder plaats voor bezoekers, dus minder inkomsten. Rieu komt een bedrag van tussen de tien en vijftien miljoen euro tekort.

En zoals het een ervaren ondernemer betaamt, denkt Rieu in kansen. Die kans is Europa zelf, nu hij van de tour vooral ook een Europese verbroederingstour wil maken. En Europa ís Ursula von der Leyen die in de zomer 2024 naar Maastricht komt voor het Europe Debate, in de aanloop naar de Europese verkiezingen.

In het Theater aan het Vrijthof kan Rieu Ursula kort spreken over zijn plan, maar het blijft eigenlijk bij handen schudden. Er is geen tijd. Gouverneur Emile Roemer en ook europarlementariër Jeroen Lenaers van het CDA zijn in het Theater. Ze gaan samen op de foto.

De Limburger onthult het plannetje van de Maestro in de zaterdagkrant en zoomt in op de lobby die vervolgens wordt gevoerd. Lenaers en Roemer weten een tweede gesprek in Brussel te arrangeren waarbij Rieu Ursula von der Leyen kan spreken. Het is een gesprek waarbij Ursula niets kan betekenen voor Rieu. Ze geeft hem wel nog de algemene tip te kijken naar het fonds Kreatives Europa waar twee miljard euro in zit en te kijken of het internationale bedrijfsleven niet wil sponsoren.

Zoon Pierre geeft het in de krant al aan: hij heeft vanaf het begin al niet heel veel fiducie in het aanvragen van subsidie. Daar kan gedoe van komen als de subsidie naar buiten komt. Dan komen de vragen waarom Rieu, die met succes een miljoenenbedrijf runt, überhaupt subsidie nodig heeft. Hij krijgt gelijk. Follow the Money en ook De Limburger zetten hun onderzoeksredacties op dit 'lobbytraject'. Ze doen en beroep op de Wet Open Overheid om alle mails, correspondentie en stukken in handen te krijgen.

Centrale vraag: wordt de Maestro bevoordeeld door Roemer en door Lenaers, die zich inzetten voor hem? Want waarom kan Rieu wel een ontmoeting krijgen met Ursula von der Leyen en de lokale harmonie niet? En kijk eens: Rieu en Roemer reden in één auto naar Brussel; had Roemer niet de dienstauto moeten nemen? Vervolgens worden professoren uit Leiden en Maastricht in stelling gebracht die kritisch zijn. Een harde veroordeling blijft uit.

Met het kijken naar de mogelijkheid om subsidie te krijgen is niks mis.

Het argument dat zoon Pierre zelf van stal haalt dat Rieu een winstgevend miljoenenbedrijf is en dat een subsidieaanvraag dan moeilijk ligt in de publieke opinie, telt zelfs niet. Ga maar na: DSM, wat nu dsm-firmenich heet, was tientallen jaren de grootste subsidie-opstrijker in Limburg, terwijl het miljardenbedrijf honderden miljoenen winst per jaar maakte.

DSM vroeg recent nog aan de provincie en Maastricht 3,5 miljoen euro subsidie om zijn hoofdkantoor naar Maastricht te verhuizen. Het internationale bedrijfsleven loopt Brussel plat - met tegen de 15.000 lobbyisten - om (onderzoeks)subsidies te krijgen, om de eigen belangen veilig te stellen. En een kleine aanpassing van een alineaatje of zelfs maar een zinnetje in een Europese wet kan voor bijvoorbeeld bedrijven in de voedselindustrie (of welke sector dan ook) een verschil van honderden miljoenen euro's per jaar betekenen.

Het is ook juist in de cultuursector waarin Rieu commercieel actief is, dat subsidies de boel in leven houden. De grote cultuur met een grote C, die kan alleen maar bestaan bij een onophoudelijke subsidiestroom. Ook al verdient Rieu miljoenen, van een gelijk speelveld is inderdaad geen sprake. Hij krijgt niet de miljoenen euro's subsidie die de grote symfonie-orkesten wel krijgen. Het is net als in de omroepwereld, waarin het private RTL-nieuws het moet opnemen tegen het zwaar gesubsidieerde NOS-journaal.

Het is zoals zoon Pierre kennelijk al voorvoelde: is subsidie aanvragen wel een goed idee. Het antwoord is ja. Maar met succes subsidie aanvragen is voor wie niet al heel lang gewend is om dat te doen bijna ondoenlijk. Gezelschappen, instellingen en organisaties die voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van subsidies, zijn meestal ook een kampioen in het aanvragen daarvan. Dat is hun bestaansrecht. Die weten hoe je met zo'n bijltje hakt.

Grote internationale bedrijven, de corporates, hebben gespecialiseerde mensen in dienst, huren gespecialiseerde bureaus in om met succes aanspraak te kunnen maken op grote subsidies. Want de eisen om grote budgetten binnen te slepen zijn niet mild. Terecht, het gaat om gemeenschapsgeld. Om aan die strenge eisen te kunnen voldoen, moet je daar dus zo ongeveer je hele organisatie op afgestemd hebben. Dat is waar het mis gaat bij deze poging van Rieu om subsidie aan te vragen. Een succesvolle ondernemer die een kans ziet, die snel denkt en handelt, die ongetwijfeld scherp kan onderhandelen, maar al snel op de weerbarstige en taaie Europese subsidiepraktijk botst.

Is het erg als zowel Roemer als Lenaerts hem in contact hebben gebracht met Ursula von der Leyen? Nee, natuurlijk niet. Rieu is een wereldster. En die kun je inderdaad niet vergelijken met de plaatselijke harmonie, voor wie niemand een gesprek met Ursula von der Leyen regelt. En Von der Leyen is ook maar een mens. Die zal het best verfrissend hebben gevonden even met wereldster Rieu te babbelen, temidden van alle geopolitieke geweld in de wereld.

Het idee van Rieu had juist ook voor de Europese gedachte een bijzonder krachtige ondersteuning kunnen zijn. Cultuur kan verbinden, over de grenzen van nationalisme heen. Een concertreeks had het oude Europa nog meer glans kunnen geven. Met beelden die de hele wereld overgaan. Juist nu.

Alle Menschen werden Brüder.