'De geliefde snoepdoos van de Maastrichtenaren'

Het weekend van Open Monumentendag Maastricht zit er weer op. Ook dit jaar was het weer een daverend succes. Daar waar elders in de provincie enkel de deuren van monumenten worden geopend en de bezoeker op eigen houtje de boel kan bezichtigen, wordt in Maastricht ook een programma aangeboden met lezingen, exposities en rondleidingen. Op meer dan veertig plekken kon men afgelopen weekend terecht. De Nieuwe Ster bezocht er drie.

De officieuze opening vond zaterdagmorgen om 9.30 uur plaats in de Bonbonnière. Iedereen die de crowdfundingactie had gesteund met 125 euro om het historische en iconische gebouw weer twee dagen te openen, kon in alle rust het gebouw bewonderen en luisteren naar een lezing van historicus Jac van den Boogaard die de Bonbonnière 'De geliefde snoepdoos van de Maastrichtenaren' noemde.

Schouders eronder zetten
Ook de wethouders Frans Bastiaens en Johan Pas waren vroeg uit de veren om de 'preview' bij te wonen. "De Bonbonnière doet zijn naam eer aan. Het is een bonbon van de stad", zegt Pas. "En wij hopen dat we deze bonbon ook terug kunnen geven aan de stad. Er wordt heel veel over de Bonbonnière gesproken. We zijn blij dat het gebouw dit weekend open is. We willen met z'n allen de schouders eronder zetten en hopen dat we daar een goed plan voor hebben voor de toekomst en de Bonbonnière weer te laten floreren voor de Maastrichtenaren en daarbuiten."

"Wij voelen een grote verantwoordelijkheid", vult Bastiaens aan. "Omdat het echt door de Maastrichtenaren wordt omarmd. We doen nu een ultieme poging, samen met een groot aantal andere partijen, om de Bonbonnière een nieuwe toekomst te geven. Ik ga ervan uit dat het moet lukken en ben daar heel optimistisch over."

Exploitabel maken
Oud-gouverneur Theo Bovens denkt dat de eenmalige investering geen probleem zal zijn. "Het is een monument, dus daar krijg je wel middelen voor. Maar je moet iets vinden waardoor het exploitabel wordt. Het moet een formule zijn waarbij het kan draaien zonder een constante stroom van overheidssubsidie. Dat is echter ingewikkeld, een puzzel. Het moet wel mogelijk zijn, want er is behoefte aan dit soort theaters en ook de horecapositie in dit gebouw is een heel goede. Als de verbouwingskosten en de eigenaarslasten maar niet op de exploitatie drukken."

Herinneringen
De drie politici hebben ook goede herinneringen aan de Bonbonnière. Bastiaens: "Die gaan heel ver terug. Ik zat op de lagere school in de jaren zestig, toen ik hier op het podium aan een voorleeswedstrijd meedeed. Dat zal ik nooit vergeten." Voor Pas waren het de jaren negentig toen Paul de Leeuw een voorstelling gaf in het theater. "Dat was toen memorabel."

De herinneringen van Theo Bovens zijn niet op twee handen te tellen. Zo was hij in 2007 voorzitter van de operaproductie Kaptein vaan Köpenick. "Avond aan avond hadden we hier fantastische voorstellingen. 3600 mensen zijn toen komen kijken. Daar hebben ze het nu nog over en het is bijzonder dat de film van die opera dit weekend hier vertoond wordt." Een andere herinnering is dat Bovens in 2014 als gouverneur aanwezig was bij de opening van het Russisch consulaat in de Witte Zaal van de Bonbonnière. Honorair-consul Pieter van Vloten nam er zijn intrek. "Als je daarop terugkijkt met de huidige wereldpolitiek in gedachten, is dat wel 'pikant'. Er zijn nog foto's van die bijeenkomst, maar die worden niet meer zo vaak getoond", zegt hij lachend.

Duizenden bezoekers
Terwijl de previewgasten nog wat na-keuvelen, staan voor de deur inmiddels zo'n 500 mensen te wachten om naar binnen te mogen. De rij is ontzettend lang en strekt zich uit tot op het Onze Lieve Vrouweplein. Volgens voorzitter van de Stichting Open Monumentendag Maastricht, Ad Veenhof, komen er tijdens het hele weekend zo'n 4.500 belangstellenden naar het iconische gebouw waar in 1803 zelfs Napoleon met zijn vrouw Joséphine te gast was.

Franse chansons
In zaal La Redoute maken zich intussen musicalactrice Nandi van Beurden en pianist Rob Mennen op voor hun optreden. Ze brengen verschillende Franse chansons ten gehore. Van Beurden speelt momenteel de rol van Thea Hanssen in de spektakelmusical Het Geluk van Limburg die al maanden in Kerkrade te zien is. Mennen heeft bij de musical de rol van muzikaal leider.

Voor Van Beurden is het de eerste keer in de Bonbonnière. "Ik heb vernomen dat Marlene Dietrich hier ook heeft opgetreden, dus ik voel me wel vereerd dat ik hier mag staan." Mennen trad er wel al eens op, tijdens de Tempeleerszitting. "Ik begeleidde Paul de Leeuw toen muzikaal. The Trammps uit Amerika werden destijds ingevlogen om hier 20 minuten op te treden. Zij zaten toen bij mij in de kleedkamer en aten zuurkool met worst. Dat is mijn herinnering met de Bonbonnière." Veel tijd om na te genieten van hun optreden in Maastricht hebben ze niet, want 's middags én 's avonds staan ze weer op de planken in Kerkrade.

Bij het stadhuis is het ook aanschuiven
Bij het stadhuis aan de Markt is het zaterdagmiddag ook aanschuiven. Zo'n 75 mensen hebben zich aangemeld voor een rondleiding in het gebouw waar in 1664 het stadsbestuur haar intrek nam. Vicky Maesen neemt een groep mee naar alle hoeken en gaten van het gebouw. Wie niet beter weet, zou denken dat ze zelf al bijna vierhonderd jaar in het prachtige gebouw woont. Ze vertelt enthousiast het ene feitje na het andere, en ook de nodige anekdotes over het gebouw. Zo werd het gebouw in de zeventiende eeuw voor zegge en schrijve 120.000 gulden gebouwd en is Onno Hoes de enige oud-burgemeester die niet koos voor een schilderij van hemzelf, maar een fotoportret. Oud-burgemeester Philip Houben was de eerste burgemeester van Maastricht die geen uniform meer hoefde te dragen.

Geen voorzetraampje voor raadsleden
De tijd dat raadsleden een voorzetraampje kregen met hun naam erop is niet meer. Daarvoor is te weinig plek op de ramen. Tegenwoordig is dat alleen nog maar weggelegd voor wethouders die twaalf jaar of langer in functie waren. Alle oud-burgemeesters worden wel nog 'vereeuwigd' met een voorzetraampje. Op de wethouderskamer van John Aarts staat nog een boekenkast met boeken uit de bibliotheek van het stadhuis dat ooit vernietigd werd en het oude bureau op de burgemeesterskamer wordt niet meer gebruikt omdat het te laag is. In de kelder bevinden zich overigens nog vier gevangeniscellen, waar in lang vervlogen tijden in ieder cel tien tot twaalf verdachten werden gestopt zonder licht of ander comfort. In een uur tijd krijgen de bezoekers een bijzonder kijkje achter de schermen.

Tweede dag
Ook op zondag was er weer volop te doen in monumentenstad Maastricht. Het zonnetje was zeer welkom bij de rondleidingen in de open lucht, zoals de Poëziewandeling door het Jekerkwartier en de rondleiding In stijl gebouwd en Kijken naar kleur. Het ENCI-terrein was net als op zaterdag het toneel van verschillende activiteiten. Er waren muzikale uitvoeringen van het collectief Spielplatz, lezingen over de toekomst van het gebied en een foto- en videopresentatie. De Nieuwe Ster koos voor de rondleiding over het fabrieksterrein.

23 monumenten
Vanaf de Lage Kanaaldijk zie je niet hoe immens groot het industrieterrein van de voormalige ENCI is. Eenmaal achter de poort gaat letterlijk een wereld voor je open. Een serene rust heerst er op de plek waar bijna 100 jaar lang mergel werd gewonnen en cement gemaakt. Als een urban explorer word je meegenomen van het ene naar het andere gebouw. Vijf ervan zijn rijksmonument en achttien hebben de status van gemeentelijk monument. Het terrein is 330.000 vierkante meter groot en grenst aan het natuurgebied dat nu in het beheer is van Natuurmonumenten. De huidige eigenaar van het industrieterrein wil het transformeren tot een duurzame plek, waar bedrijvigheid, wonen en respect voor het verleden hand in hand gaan. Een project dat misschien wel twintig jaar zal duren. Wie zondag meeliep, kon in ieder geval nog een beetje van de sfeer proeven van het industrieel erfgoed waar in de hoogtijdagen nog 1.200 mensen werkzaam waren.