Lijn 3 schoolvoorbeeld van politieke in-efficiëntie

Inhoudsopgave

De omlegging van buslijn 3 blijkt meer dan een technische aanpassing van het Maastrichtse OV-netwerk. Het raakt aan kwesties van bereikbaarheid, sociale cohesie, participatie en politieke vaardigheid, of misschien wel beter gezegd aan een gebrek aan politieke slimheid.

OPINIE

Een burgerpetitie tegen de omlegging van lijn 3 werd circa 2.500 keer ondertekend. Hiermee wordt onderstreept hoe breed de vraag leeft om de oude route te behouden. De burgerpetitie bracht een politieke lobby op gang. De rol van het ReizigersOverleg Limburg (ROL) die eigenlijk de stemming van bewoners had moeten peilen staat nu nadrukkelijk ter discussie.

Politiek spervuur
Op 14 juli stelden het CDA en SAB, onafhankelijk van elkaar, schriftelijke vragen over de gewijzigde buslijn 3. Op 15 juli volgde de Seniorenpartij (SPM) en op 4 augustus dienden 50PLUS en Maastricht van Nu (MvN) gezamenlijk schriftelijke vragen in bij het college van B&W. Na (voorlopige) toezeggingen kwam op 21 augustus ook nog Kitty Nuyts (LPM) met schriftelijke vragen.

Efficiënte politiek
Zowel de 50PLUS-fractie in de Provinciale Staten, het CDA en de PvdA gezamenlijk en Maastricht van NU (MvN), via de provinciale partij Lokaal Limburg waarmee MvN gelieerd is, stelden ook schriftelijke vragen aan gedeputeerde Jasper Kuntzelaers (PvdA). De vervoersconsessie ligt immers bij de Provincie en niet bij de gemeente. Op 19 augustus 2025 kwam de Provincie met het antwoord dat Arriva – onder voorwaarden – wel bereid was om lijn 3 weer via het Vrijthof en de Markt te laten rijden. Dat zou zelfs al vanaf de Herfstvakantie kunnen worden gerealiseerd.

Geen politieke samenwerking
Dit werpt wel de vraag op of er ooit een moment is geweest of zal komen dat (Maastrichtse) politieke partijen tot de conclusie komen dat het efficiënter en vooral doelmatiger is als één partij het voortouw neemt in een dossier waar de andere het mee eens zijn. In dit dossier lijkt het erop dat het CDA, PvdA, 50PLUS, Maastricht van NU, PVM, SAB , LPM en de SP op één lijn zitten. Toch bemoeien ze zich allemaal met dit dossier. Ongetwijfeld met de allerbeste bedoelingen, maar efficiënt is het allerminst. In dit dossier was het wellicht verstandiger geweest om bijvoorbeeld 50PLUS of het grotere CDA de leiding te geven. Dan hadden andere partijen hun tijd effectiever aan andere dossiers kunnen besteden en was het mogelijk al geregeld.

Oproep
Na kennis te hebben genomen van de getoonde bereidheid van Arriva kwam de Partij Veilig Maastricht (PVM) op 20 augustus met een oproep om een extra raadsvergadering bij elkaar te roepen, om nog vóór vandaag, 26 augustus, een toezegging te doen aan Arriva.

Lobby
Deze extra raadsvergadering kwam er niet. Weliswaar was er voldoende steun voor een extra vergadering, maar wethouder John Aarts wist PVM ervan te overtuigen dat zijn lobby succesvol was en dat een zorgvuldige procedure de beste basis is voor een nieuwe routewijziging van lijn 3 via het Vrijthof en de Markt. PVM werd overtuigd en blies de extra raadsvergadering af.

Andere mening
Voor 50PLUS voelde de bemoeienis van PVM, ongetwijfeld met de beste bedoelingen, als een onnodige vertraging. 50PLUS vindt een raads- of domeinvergadering, die nu gepland staat voor 30 september 2025, helemaal niet nodig. Er is immers geen raadsbesluit in het geding. Een gewone toezegging van “Maastricht” zou voldoende zijn. De raadsfracties hadden gewoon dit weekend, via een peilvoorstel, geraadpleegd kunnen worden en dan was vandaag nog een toezegging de deur uitgegaan voor een routewijziging in de Herfstvakantie. Nu is alles op de lange baan geschoven met het risico van uitstel afstel kan worden.

30 september
Het ziet er naar uit dat dinsdag 30 september 2025 bepalend zal zijn voor de directe toekomstige route van de Maastrichtse buslijn 3. Dan wordt een routewijziging in de domeinvergadering Fysiek besproken.

Protest uit de wijken
Ondanks mogelijke toezeggingen verzamelde zich op zondagochtend 24 augustus een groep van ongeveer 200 actievoerders op het Monseigneur Vranckenplein in Wolder. De samenwerkende organisaties achter “Behoud route lijn 3” houdt de hoop vast dat hun inzet leidt tot herstel van de route via het Vrijthof en de Markt, idealiter al realiseerbaar in de komende herfstvakantie. Toch heerst er onzekerheid. “Van uitstel komt afstel,” zo vreest Johan Mulkens namens de organisaties. De angst is dat langer wachten op besluitvorming redenen zou kunnen opleveren om de routewijziging definitief af te wijzen. Deze vrees is niet geheel ongegrond. Inmiddels laten horecaondernemers op het Vrijthof weten niets te voelen voor de komst van een extra lijnbus via het Vrijthof.

Studenten
Feit is dat de nieuwe route van lijn 3 voor studenten wel een verbetering is. De nieuwe lijn 3 ontsluit de Tapijnkazerne-campus immers rechtstreeks met het Centrale Station. De busverbinding vanuit de Lijn 3-buurten met het Station was er, maar met de nieuwe route wordt het centrum vermeden, wordt de UM-campus op het terrein van de voormalige Tapijnkazerne ontsloten en is de verbinding korter. Daardoor is het echter een aanzienlijke verslechtering voor ouderen of minder mobiele inwoners uit de lijn 3-buurten.

Meerderheid
De partijen die traditioneel een groot deel van hun aanhang hebben onder studenten hebben vrijwel niets van zich laten horen in dit dossier. GroenLinks, VOLT, MOED, Partij voor de Dieren en D66 hebben samen 13 zetels. Ook FvD met één zetel, heeft hierover nog niets gedeeld. Een meerderheid in de Maastrichtse raad telt 20 stemmen. De VVD-fractie (3 zetels) heeft ook nog niets over lijn 3 gezegd, al ligt het in de lijn der verwachting dat ze hun wethouder John Aarts volgen. Maar dat er scepsis is bij “Behoud route lijn 3” is niet raar. Zeker als je bedenkt dat GroenLinks in haar afweging mogelijk beïnvloed wordt door de inbreng van hun raadslid Harry Schouten, tevens voorzitter van het ROL, het Reizigers Overleg Limburg dat Arriva positief adviseerde.

Reizigersbelangen
Los wat de uiteindelijke uitkomst is van de route van lijn 3 en wanneer deze route van start gaat, is de kritiek op de rol van het Reizigersoverleg Limburg (ROL), dat volgens de OV-concessie verantwoordelijk is voor het vertegenwoordigen van reizigersbelangen richting Arriva en de provincie. Uit het antwoord van de provincie op de gezamenlijke vragen van PvdA en het CDA staat: Het ROL heeft in het voortraject en de concept-fase bedenkingen geplaatst bij voorgestelde wijzigingen van lijn 3 in Maastricht. Concreet heeft het ROL verzocht om de bestaande route van lijn 3 (via Centrum Noord) te handhaven. In het verdere proces richting het definitieve Vervoerplan heeft tussen Arriva en het ROL een gesprek plaatsgevonden over de achtergrond bij de voorgestelde wijzigingen van lijn 3.

Bedenkingen
Dus hoewel het ROL zijn bedenkingen had, ging het ROL uiteindelijk toch overstag. Het had het ROL gesierd haar bedenkingen te delen met de Maastrichtse gemeenteraad, maar de gemeenteraad werd niet betrokken bij de bedenkingen van het ROL en het feit dat ze uiteindelijk overstag ging. Mede hierdoor voelen veel bewoners uit de getroffen wijken zich niet gehoord. De gemeentelijke platforms werden pas geïnformeerd nadat de nieuwe dienstregeling was vastgesteld. Dat heeft binnen de raad de wenkbrauwen doen fronsen met de vraag over een mogelijk belangenconflict en – belangrijker nog – over de effectiviteit van het ROL in het behartigen van breed gedragen reizigersbelangen vóór besluiten werden genomen.