Motorblok 2026: CDA, SPM en GroenLinks/PvdA

Inhoudsopgave

Het is geen geheim dat de huidige wethouders in Maastricht elkaar hebben aangekeken en de vraag hebben gesteld: gaan we volgende vier jaar door met deze club? Het antwoord is 'ja'. De vier belangrijkste wethouderskandidaten zijn nu openlijk bekendgemaakt. Die vier worden ook het 'motorblok' van de nieuwe coalitie. Dat is zeker. Vraag is nog wie er mag verder mag aanschuiven om ook in 2026 te vertrekken met een royale meerderheid in de raad. Vooral voor D66 en de VVD kan het spannend worden.

OPINIE

De huidige wethouder Jeroen Hoenderkamp is zaterdag definitief aangewezen door GroenLinks als de wethouderskandidaat die graag door wil in het sociale domein. GroenLinks en de PvdA zullen elkaar bij de coalitie-onderhandelingen op last van de partijbesturen verplicht vasthouden en samen in het college gaan zitten. Samen - de afgelopen drie verkiezingen althans - steeds goed voor acht tot negen zetels. De huidige wethouder voor de PvdA, Manon Fokke, is ook weer wethouderskandidaat voor de nieuwe coalitie.

Gedegen
De grootste partij in de raad, de Senioren Stadspartij Maastricht, heeft de huidige wethouder Frans Bastiaens ook voor 2026-2030 naar voren geschoven. De SPM is qua zetelaantal (nu 5) al jaren stabiel. Het is ook een gedegen bestuurderspartij. En dicht bij de SPM ligt ook het CDA. Het CDA, nu vier zetels, hoopt enkele zetels te groeien. De huidige wethouder Hubert Mackus is ook weer aangewezen als de bestuurder voor de volgende periode.

Royaal
Die vier partijen samen hebben nu al 17 zetels. Als die partijen stabiel blijven of zelfs iets groeien, komen ze in de buurt van de benodigde 20 zetels. Maar de vier zullen een royale meerderheid willen hebben. Dat is de beste garantie voor een stabiel bestuur. Zo wordt voorkomen dat als één coalitiepartij dwars zou gaan liggen, er geen meerderheid in de raad meer is. Ze zullen ook met minimaal vijf wethouders - en wellicht zelfs zes wethouders - willen beginnen. Vier is te weinig. Dus is er plek voor een of twee andere partijen die beloond worden met een wethouderszetel.

VVD
Dan rijst de vraag: wie mag aansluiten? CDA en SPM zullen vooreerst een voorkeur hebben voor de VVD. Hier is Guiseppe Noteborn de kopman, die ook wethouder wil worden. Voor de VVD is een goed resultaat belangrijk. De partij, al heel lang aangevoerd door vertrekkend wethouder John Aarts, heeft nu drie zetels. Drie zetels lijken getalsmatig minimaal nodig om 'recht' te hebben op een volwaardige wethouderspost. Simpel gezegd: Als het CDA zes zetels behaalt en de VVD drie, dan zal het CDA twee wethouders willen claimen als de VVD er één zou krijgen. Die rekensom wordt niet per definitie zo scherp gemaakt: de VVD zou dan bijvoorbeeld ook een parttime wethouder kunnen krijgen, zodat de zetelverdeling ook terugkomt in de onderlinge bestuurlijke verhouding.

D66
De steeds linksere club GroenLinks/PvdA zal veel liever in eerste instantie kijken naar D66 voor een royale meerderheid. Liever dan naar de VVD. Waar de huidige wethoudersclub het goed met elkaar kan vinden, is formeel nog onduidelijk wie de wethouderskandidaat voor D66 zal worden. Marlou Jenneskens is de nieuwe lijsttrekker, nu ze de huidige wethouder Johan Pas met acht stemmen in een interne strijd heeft weten te passeren. Jenneskens wil wethouder worden, Johan Pas wil voluit blijven gaan voor een tweede termijn. Pas heeft als voordeel dat hij goed ligt in de huidige wethoudersploeg en bekend is met het dossier van 210 miljoen euro: de nieuwe huisvesting van het onderwijs. Jenneskens is jong en vrouw: dat telt - ook al zal deze en gene het tegenspreken - wel degelijk mee in Maastricht waar een groepsfoto van burgemeester, wethouders, gemeentesecretaris en raadsgriffier op Manon Fokke na uit alleen pakken met stropdassen bestaat. Om mee te mogen doen, zal D66 ook minimaal drie zetels moeten behalen. Dat zou redelijk makkelijk moeten lukken: D66 heeft er nu vier.

Bühne
Wat voor de hand ligt is dat het motorblok 'links'/progressief wordt aangevuld met D66, 'rechts'/conservatief met VVD. Dan is de coalitie in Maastricht snel gevormd. Dat hoeft geen twee maanden te duren, hooguit voor de Bühne is wat tijd nodig om niet al te zeer te laten blijken dat de race feitelijk al gelopen was.

Krabbendam
Maar het verleden leert dat het ook snel mis kan gaan, vooral als partijen of kandidaat-wethouders of fractievoorzitters fouten maken. De vorige keer werd zittend wethouder Gert-Jan Krabbendam van GroenLinks met zijn partij buitengesloten, officieel nadat hij buiten de rest om een verkennend gesprek gevoerd had met de SP. In plaats van GroenLinks werd de Partij Veilig Maastricht benaderd. Die hapte graag toe en stuurde Alex Meij naar het college. De kans dat PVM nog een keer wordt uitgenodigd is nihil, nu twee wethouders de eindstreep niet haalden en de partij vooral ruziënd over straat gaat.

Bastiaans
Vorige keer was er ook een plekje voor nieuwkomer Volt. Anita Bastiaans mocht als wethouder beginnen, maar die vertrok meteen toen ze een beter baantje kon krijgen bij het COA. Daarna mocht Volt geen nieuwe wethouder leveren, omdat dat te lang zou duren. Een drogreden want het ging om hooguit enkele weken. Dat was het moment dat de partijloze Jeroen Hoenderkamp gevraagd werd. Volt werd vakkundig afgeserveerd. Een nieuwe deelname van Volt ligt dus ingewikkeld. Maar als de partij verder groeit van nu twee naar drie of vier zetels en met een goede wethouderskandidaat komt, is Volt een redelijk alternatief voor bijvoorbeeld D66.

Volkspartij
Van vrijwel alle andere partijen is te zeggen dat ze zo goed als zeker niet mee gaan doen. De Liberale Partij Maastricht van Kitty Nuyts, de SP onder aanvoering van Jack van Gelooven, de Partij voor de Dieren van Jules Vaessen, Maastricht van Nu van Jo Smeets, Forum voor Democratie van Bram Nab, 50PLUS van Bennie van Est, M:OED van Martin van Rooij en de PVM: dat wordt oppositie voor wie de kiesdrempel haalt. Als Maastricht van Nu een grote uitslag zou behalen van minstens drie zetels, zou de partij een verrassing kunnen zijn. Maastricht van Nu is een echte volkspartij.

Gorren
De Sociaal Actieve Burgerpartij SAB van Jos Gorren steunt nu de coalitie. SAB zou dat weer kunnen doen, in ruil voor het binnenhalen van enkele standpunten van de partij. Gorren is als raadslid (en tevens plaatsvervangend voorzitter van de raad) altijd een stabiele factor die zich aan zijn gegeven woord houdt. Het motorblok zou SAB mee kunnen nemen om nog meer comfort in de raad te krijgen.