Inhoudsopgave
De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de stad, niet het college van burgemeester en wethouders. Maar de raad heeft de minste ondersteuning. De raadsleden moeten het meeste werk persoonlijk opknappen. Het college daarentegen beschikt over en omvangrijk ambtenarenapparaat.
Om de Maastrichtse gemeenteraad beter in stelling te brengen, zou gekeken kunnen worden naar Rotterdam. Volgens de Rotterdamse griffier moet een goed functionerende gemeenteraad in balans zijn en rust die op drie pijlers: een sterke griffie, adequate ambtelijke ondersteuning en professionele fractieondersteuning.
Op dinsdag 6 mei 2025 verzorgde griffier Isabel Broeders een bijeenkomst voor (burger)raadsleden in Maastricht. Broeders, van oorsprong afkomstig uit Limburg, werkte eerder voor het VVD-fractiesecretariaat in de Tweede Kamer en is sinds 2020 griffier in Rotterdam.
Drie pijlers voor evenwicht
Rotterdam is met 45 raadsleden en ruim vijf keer zoveel inwoners als Maastricht een grootstedelijke gemeente. Toch is ook daar de gemeenteraad - met 15 partijen - sterk versnipperd, net als in Maastricht. Volgens Broeders is het parttime uitvoeren van het raadswerk in gemeenten met meer dan 100.000 inwoners vrijwel onhaalbaar, zeker in combinatie met een voltijdbaan. Het raadswerk vraagt gemiddeld zo’n 20 uur per week. Dat maakt het vooral toegankelijker voor gepensioneerden, wat deels verklaart waarom in Maastricht ongeveer een derde van de raadsleden gepensioneerd is. Toch is een fulltime invulling vooralsnog politiek niet haalbaar.
Een ongemakkelijke dertiende maand
Opvallend is dat raadsleden, uit angst om als ‘graaiers’ te worden weggezet, zichzelf belangrijke rechten ontzeggen. Jongere raadsleden – vaak met een gezin – leveren inkomen in en bouwen minder pensioen op. In het Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers bestaat de mogelijkheid om jaarlijks een extra vergoeding aan te vragen, ter hoogte van één maand raadsvergoeding (ruim 2.100 euro bruto in Maastricht). Een soort dertiende maand dus, bedoeld ter compensatie van sociale zekerheden.
Hoewel de commissie Begroting & Verantwoording de raad hier in 2023 op wees, besloot een meerderheid in 2024 af te zien van deze mogelijkheid. Een rondvraag van De Nieuwe Ster onder de fracties liet zien dat velen het onwenselijk vonden om dit publiekelijk te verdedigen. Zelfs raadsleden die wél voorstander waren, durfden geen motie in te dienen – niemand wilde als ‘graaier’ bestempeld worden.
Nieuw inzicht
Toch lijkt het tij te keren. Bijvoorbeeld de SP, voorheen uitgesproken tegenstander, herzag recent haar standpunt. Tijdens de bijeenkomst gaf de partij aan dat een extra vergoeding bijvoorbeeld een alleenstaande moeder zou kunnen helpen met kinderopvang tijdens raadsvergaderingen – of bijdragen aan pensioenopbouw. Naar verwachting zal binnenkort een motie hierover worden ingediend. Dat zou Maastricht in lijn brengen met andere gemeenten in de regio, zoals Meerssen, waar raadsleden wél gebruikmaken van deze regeling.
Beter ondersteunen is beter besturen
Rotterdam investeert daarnaast structureel in fractieondersteuning. Medewerkers helpen raadsleden bij het voorbereiden van stukken, het beheren van agenda’s en administratieve taken. Zo houden raadsleden ruimte voor hun politieke werk. De griffie speelt hierbij een centrale rol, maar ondersteuning moet wel actief worden aangevraagd.
Ambtelijke contacten
Positief is dat Maastricht op het gebied van ambtelijk contact beter scoort dan Rotterdam. Raadsleden kunnen hier rechtstreeks met ambtenaren communiceren. In Rotterdam is dat – opmerkelijk genoeg – ‘not done’. De verhouding tussen raad en ambtenarij is daar inmiddels ernstig verstoord.
Samenwerking loont
Broeders pleitte ook voor meer samenwerking tussen een- en tweemansfracties. Het is ondoenlijk voor kleine fracties om alle dossiers zelfstandig te behandelen. Door onderling werkafspraken te maken en dossiers te verdelen, kan men effectiever opereren. Dit gebeurt in Maastricht nog weinig, terwijl het de kwaliteit van het debat en de diepgang ten goede zou komen.
Profileren of besturen?
Of we deze samenwerking de komende maanden gaan zien, is twijfelachtig. Met de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026 in aantocht, zullen partijen zich willen profileren en zich op alle onderwerpen uitspreken. Dat is begrijpelijk, maar het helpt de stad niet vooruit.
De vraag rijst: voelt de gemiddelde inwoner zich nog vertegenwoordigd door deze sterk versnipperde raad? Hoeveel Maastrichtenaren kunnen spontaan vijf raadsleden noemen? De inschatting is dat ruim 80% dat niet kan.
Toch doet dat niets af aan de inzet van raadsleden. Zij verdienen respect en ondersteuning voor het belangrijke werk dat zij doen, in dienst van de stad, vanuit hun eigen overtuiging en idealen.
Van onze partner
Van onze partner
