Inhoudsopgave
Vooruitgang ontstaat door botsende ideeën. Dat geldt voor de wetenschap, dat geldt voor de koers die een land vaart, dat geldt voor bijvoorbeeld techniek.
OPINIE
Elon Musks botsende idee om alleen nog elektrische auto's te bouwen, heeft de hele industrie veranderd. In de academische wereld is debat nodig om nieuwe inzichten te ontwikkelen. En politiek gezien kan een samenleving alleen floreren als er vrijheid van meningsuiting is. De gelukkigste landen van de wereld zijn de Scandinavische, het minst gelukkige land is Afghanistan, dat meteen ook het meest onvrije land ter wereld is.
Daar waar het debat ontbreekt, waar heersende meningen niet ter discussie gesteld mogen worden, dreigt dictatuur. Als je geen discussie mag hebben over productontwikkeling, zul je nooit kunnen innoveren. Fouten in een ontwerp komen niet meer aan het licht. Debat dwingt je om kritisch te zijn, kritisch naar naar je eigen ideeën te kijken. Macht kan niet zonder tegenspraak, zonder tegenmacht. Daar waar debat is, waar mensen naar elkaar luisteren en zaken afwegen, kan nuance ontstaan. Waar geen debat is, klinkt alleen het geluid van de eigen bubbel en ligt polarisatie op de loer.
Tegen die achtergrond heeft de Universiteit Maastricht ronduit verzaakt om het debat te beschermen. Dat zou ze moeten doen tegen elke prijs. Juist bij deze meest internationale universiteit van ons land, kun je verwachten dat je met de toestroom van internationale studenten ook de oorlog in Gaza importeert op de campus. Dat in de universiteit de joodse gemeenschap en de palestijnen en hun medestanders fel tegenover elkaar komen te staan.
De universiteit heeft ervoor gekozen om voorlopig het debat juist niet te laten voeren binnen haar muren. Om voor- en tegenstanders juist uit elkaar te houden. Na een incident rond een lezing in maart, waarbij een lezing onmogelijk werd gemaakt door Free Palestine Maastricht, durft de universiteit het debat over Gaza niet meer binnen de eigen muren te laten voeren. De veiligheid van sprekers en of deelnemers zou niet gegarandeerd kunnen worden. Met andere woorden: de dreiging van geweld heeft het debat nu gesmoord.
De joodse spreker Sjabbos Kestenbaum moest daarom maandagavond uitwijken naar een geheime locatie in Maastricht. De Palestijnse fotograaf Mohammed al Zaanoun mocht overigens wel op de campus een presentatie houden van zijn fotowerk in de Gaza. Hij geldt als 'medewerker', nu hij via het NIAS-programma verbonden is aan de UM. Een opmerkelijk formele redenering, nu de inhoud van zijn betoog net zo politiek getint was als dat van Kestenbaum. Het bestuur van de UM heeft inmiddels een arabisch sprekende adviseur aangesteld die de lezing prees, zo bleek.
Hoe dan ook, tot een debat tussen beide groepen kwam het niet. Sjabbos Kestenbaum zei dat hij vaak geprobeerd heeft met Palestijnen in debat te gaan. Maar die zouden dat niet willen: "Dan zouden ze immers het bestaansrecht van de joden erkennen", zei Kestenbaum in Maastricht.
Kestenbaum haalde het argument van het belang van het debat aan, juist voor een academische instelling. "Je wil toch geen mensen opleiden die niet tegen inhoudelijke kritiek kunnen, die niet geleerd hebben te debatteren over een kwestie?" Volgens Kestenbaum zien steeds meer CEO's in Amerika daarom af van het inhuren van afgestudeerden van universiteiten zoals Harvard waar het debat al lang is ondergesneeuwd. Volgens Kestenbaum is bestuursvoorzitter Rianne Letschert daarom 'unfit' voor haar job.
Woensdagavond kwam het belang van het debat juist aan de orde door het niet te voeren. Het UmioUM, met als missie toch echt 'dialoog, debat en diversiteit', liet aan het begin van de avond met Mohammed al Zaanoun weten dat het deze keer niet de bedoeling was dat er een debat gevoerd zou worden. En dat is precies wat ook gebeurde: er was geen enkel debat. Wel twee keer een staande ovatie voor de fotograaf. Het eigen gelijk in de eigen bubbel in optima forma.
Het zou de universiteit sieren als ze zich veel meer moeite zou getroosten om het debat wel mogelijk te maken. Juist omdat debat het wezenskenmerk zou moeten zijn van een academische instelling. Dat is veel belangrijker dan het trekken van zoveel mogelijk (internationale) studenten voor de opleidingen die er zijn. Dan weten toekomstige werkgevers dat academici die uit Maastricht komen, intellectueel weerbaar zijn. Die goed zijn in debat, in samen verder komen. Als de universiteit het debat smoort, werkt dat averechts. Veiligheid is belangrijk, maar een veilig debat organiseren is toch ook echt geen onmogelijke opgave. Het is een kwestie van willen. Hoe verwerpelijk partijen elkaars mening ook vinden, juist als het debat onmogelijk gemaakt wordt door de dreiging van geweld, moet alles op alles worden gezet om dat debat te beschermen.
MAURICE UBAGS
Van onze partner
