Weekje Londen of langdurig naar Limmel?

Inhoudsopgave

Hoe mooi is dat? Je krijgt een uitnodiging van miljardair, filantroop en oud-burgemeester van New York Michael (Mike voor vrienden) Bloomberg om in Londen een klasje te komen volgen over leiderschap. Burgemeester Wim Hillenaar had dat geluk en hij zit nu in Londen. En uiteraard is het logisch dat hij daar gebruik van maakt: dat zou echt iedereen doen. Je komt er altijd iets slimmer en met meer inzichten en wijsheid vandaan. Ongetwijfeld. Toch zal het uiteindelijk een leuk uitje blijven, waarvan in de praktijk moet blijken of dat nu echt zoden aan de dijk heeft gezet.

OPINIE

De casus die Hillenaar inbrengt liegt er niet om. "De centrale opgave voor Maastricht binnen dit programma is het terugdringen van sociale en economische segregatie, zo meldt de gemeente. "De stad wordt geconfronteerd met spanningen tussen bevolkingsgroepen en blijvende verschillen in gezondheid en sociaaleconomische kansen tussen wijken, wat de sociale cohesie onder druk zet."

Verkokering
Het is de bekende tweedeling in de stad, die keer op keer uit elk onderzoek blijkt. Hillenaar nu en straks mogen ook nog twee wethouders naar Londen en krijgt een ambtelijk team een online-training. En dan na een traject van negen maanden komt het aan op de uitvoering. En dan is er natuurlijk wat de Engelsen zeggen: 'The proof of the pudding is in the eating'. Gaat de ambtelijke organisatie in Maastricht (1900 ambtenaren en een leger inhuur) over de verkokering van de afdelingen heen draaien en "innovatieve oplossingen" toepassen in de praktijk? Dat lijkt na een traject van negen maanden wel heel erg veel gevraagd.

De grote vraag is of deze top-down aanpak uiteindelijk ook effect sorteert, nu de tweedeling in de stad de casus is die Hillenaar heeft ingebracht. Het antwoord is: waarschijnlijk niet.

Cultuur
Het probleem met dit soort programma's is de hele organisatie mee te krijgen. En elke organisatiedeskundige zal zeggen: dat kan niet na negen maanden. Wethouder Manon Fokke is al jaren bezig met in feite één groot verandertraject binnen de gemeente om de cultuur van de organisatie om te krijgen. Ze trekt er hard aan, zet stapjes vooruit op een heel lange weg nog te gaan. Het gaat allemaal veel te langzaam.

En los van de interne cultuur, het aanpakken van de tweedeling is het aanpakken van een veelkoppig monster. Dat monster begint al te groeien voor de geboorte: waar staat straks je wieg? En ben je eenmaal op de wereld, dan heb je in het getweedeelde Maastricht grote kans op taal- en later dus ook ontwikkelingsachterstand. Achterstand, tweedeling, het is tot op zekere hoogte erfelijk bepaald, ook al verdeelt moeder-natuur intelligentie hartstikke eerlijk, want dat is evolutionair het slimste.

En dan is er nog die hele grote roze olifant in de kamer.

Zij die de tweedeling moeten aanpakken, bevinden zich vrijwel zonder uitzondering in de 'beste' helft van de stad. Hoogopgeleide HBO en universitair geschoolde ambtenaren met een goed salaris en dito regelingen. Alleen al vanwege hun opleiding hebben ze bijna niets gemeen met de mensen waarvoor ze beleid maken. Het is overigens geen exclusief probleem voor ambtenaren. Het gros van de journalisten bij bijvoorbeeld de grote gevestigde media zijn ook én hoogopgeleid én wonen in de 'betere' buurten. Dan heb je als vanzelf veel minder oog voor wat er werkelijk speelt in de maatschappij. De media misten bij herhaling de verkiezingswinsten van Wilders. Ander bewijs: de Toeslagenaffaire kon jaren duren, voordat die aan het licht kwam. Want journalisten hebben al die toeslagen niet en komen kennelijk ook weinig in contact met mensen die ze wel hebben.

Wensdenken
Natuurlijk is het goed dat Hillenaar nu in Londen is. Hij zal er altijd 'iets' van meenemen wat weer een klein beetje helpt. En dat is winst. Na een traject van negen maanden de hele organisatie meekrijgen? Dat is wensdenken. En het is een utopie om te denken dat Maastricht de tweedeling effectief kan aanpakken. De tweedeling duurt al decennia, en dat is niet omdat niemand er ooit iets aan heeft willen doen. Het monster is zo veelkoppig, dat vergt een Deltaplan-achtige aanpak.

Obstakel
De roze olifant in de kamer kan wel eens het grootste obstakel zijn op weg naar een oplossing. Na de Tweede Wereldoorlog maakte Nederland pas echt werk van het bouwen van nieuwe cellen en een nieuw gevangeniswezen. Reden: de 'maatschappelijke elite' die onder de Duitsers in de gevangenissen had gezeten, had nu zelf ervaren hoe erbarmelijk de situatie in de gevangenissen was. Toen die elite na de bevrijding weer aan de macht kwam, voerden ze een veel humaner gevangenisbeleid in.

Het motto van de London School of Economics is rerum cognoscere causas, wat in het Nederlands vertaald kan worden als de oorzaken van dingen kennen. Dus in die zin zou je willen zeggen: Ga niet alleen naar Londen, maar duik vooral langdurig onder in Limmel.