Burgemeester wil zelf opdracht geven voor onderzoek naar kwestie Kusters

Inhoudsopgave

Er komt geen onafhankelijk extern onderzoek naar de achtergrond van het gedwongen vertrek van de gemeentesecretaris Gert-Jan Kusters van Maastricht. Burgemeester Wim Hillenaar heeft de raad donderdagavond toegezegd dat hij zelf de opdracht zal geven aan een extern bureau om de oorzaak van de breuk te onderzoeken. Hillenaar onthulde dat er al 3,5 jaar spanningen waren tussen college en gemeentesecretaris.

Hillenaar in een verklaring donderdagavond: “Deze kwestie houdt veel mensen bezig en raakt privépersonen, met name de gemeentesecretaris Gert-Jan Kusters. Ik wil benadrukken dat er een gespannen verhouding was tussen college en de heer Kusters. Die spanning was vanaf het begin van de raadsperiode, maar nam het laatste anderhalf jaar steeds verder toe. Het college voelde zich niet geholpen door de heer Kusters en deze voelde zich op zijn beurt niet gesteund door het college. Dat neemt niet weg dat beide partijen goede intenties hadden. Het college trok zich de kritiek van de gemeentesecretaris over hun functioneren aan. In januari wilden we - via cursussen- met deze kritiek aan de slag. Waar nodig wilden we individuele gesprekken. Maar waar staan we nu?"

Hillenaar: "Ik heb gesproken met vertrouwenspersonen. Deze gesprekken waren intensief en emotioneel, spannend en betrokken. Maar alles bij elkaar genomen lukte het niet. Er blijft nog behoefte om een intern onderzoek in te stellen. Dit neigt naar een stap richting de ingebrachte SP-motie. Vermoedelijk is nader onderzoek nodig. De feiten moeten op tafel komen en dan kunnen we stappen zetten richting verbetering. Ik voel het als een plicht om alles bij elkaar te houden.”

De relatie tussen met name wethouder Frans Bastiaens van de SPM en Kusters was al langer slecht, zo kwam vorige week vrijdagavond al naar buiten. Met name Bastiaens vond dat het ambtelijk apparaat onder aansturing van Kusters te weinig resultaten leverde. Volgens een anonieme mail zou Bastiaens juist zorgen voor een angstcultuur. Hij ontkende dat vrijdagavond, maar zei wel dat hij inderdaad veeleisend is, dat hij soms met stemverheffing spreekt en dat het geschuurd heeft met ambtenaren. Hij heeft daarmee alleen maar goed willen doen voor de stad: Maastricht verdient dit. De wethouder gaf vrijdag al aan een cursus te willen gaan volgen hoe feedback te geven en te ontvangen.

Hillenaar zei donderdagavond tijdens de openbare voortzetting van de geheime vergadering van vrijdag dat het onderzoek dat hij wil gelasten, zich richt op de individuele wethouders, de manier waarop ze omgaan met de hele ambtelijke organisatie. Voorts gaan burgemeester en wethouders op cursus.

Op het stadhuis zijn donderdagmiddag volgens De Limburger onder begeleiding van coaches al therapeutische sessies zijn gehouden tussen het college en de ambtelijke top. Daarin werd ondermeer een stuk besproken van de hand van gemeentesecretaris Kusters zelf: Hillenaar had hem gevraagd voorbeelden van waar het mis was gegaan in de onderlinge samenwerking op papier te zetten.

De coalitiepartijen in de raad steunden de burgemeester donderdagavond. Een motie van de SP om een onafhankelijk onderzoek in te stellen werd met 22 tegen 8 stemmen verworpen. Ook een idee van Jo Smeets van Maastricht van Nu om de gouverneur naar de zaak te laten kijken haalde het niet. De coalitiepartijen vonden volledige externe onderzoeken veel te vergaand. De VVD sprak van een "heksenjacht".

Na het indienen van deze moties nam burgemeester Wim Hillenaar, als burgemeester volgens de gemeentewet aangewezen hoeder van de integriteit, de tijd om de aanwezige pers, ambtenaren en eventuele volgers via de livestream uit te leggen wat er allemaal is gebeurd in de afgelopen tijd rond het buiten functie stellen van de gemeentesecretaris.

Oordeel raad
Hillenaar gaf aan dat hij het niet kies vond om een duidelijke voor- of afkeur voor de onderliggende moties te hebben. Dat is aan de raad zelf. Toch wilde hij de raad tegemoet komen. Als hoeder van de integriteit wil hij een externe partij opdracht geven om intern bij de gemeente een onderzoek in te stellen naar de samenwerking of een gebrek daaraan tussen het ambtelijk en bestuurlijk deel van de gemeente.
Deze toezegging kon, zoals verwacht, op veel bijval rekenen van de coalitiepartijen en GroenLinks.

Gouverneur
Jo Smeets stelde daar vraagtekens bij. Een onderzoek met de burgemeester als opdrachtgever? De burgemeester is zelf een onderdeel van het onderzoek. Als de moties het al niet zouden halen, dan ziet Jo Smeets een rol weggelegd bij de Gouverneur als superhoeder van de lokale integriteit.

Slager
Tiny Smeets ziet een opdracht aan een extern bureau met de burgemeester als opdrachtgever toch een beetje als de slager die opdracht geeft zijn eigen vlees te laten keuren.

Coen van der Gugten (GroenLinks) sloot als oppositiepartij al aan bij de opvatting van de coalitie. Hij had geen enkel goed woord over voor de ingediende moties. Volgens Van der Gugten is de burgemeester ook niet, zoals Jo Smeets suggereerde, een onderdeel van het probleem. De iets mildere motie van de SP, met steun van alle oppositiepartijen, werd door hem omschreven als "tendentieus en suggestief". Indienster Stephanie Blom was het daar totaal niet mee eens. Het was volgens haar een zeer afgewogen en zorgvuldig geformuleerde motie.

Opmerkelijk
Bennie van Est van 50PLUS legde nog even de vinger op de zere plek. Nu blijkt dat er vanaf 2022, het begin van de raadsperiode, er spanning was tussen het college en de gemeentesecretaris. Bijna vier jaar later wordt dit openbaar. "Hoe is het mogelijk dat het college hierover, al dan niet vertrouwelijk, de raad nooit informeerde?" Een antwoord op die opmerking bleef uit.

Hoe dat onderzoek in opdracht van de burgemeester precies uit gaat zien, wist Hillenaar nog niet.

Stephanie Blom van de SP: “Ik stel voor dat het extern bureau zelf de onderzoeksvragen gaat opstellen. Wilt u dat toezeggen?” Burgemeester: “Die toezegging wil ik graag doen.”

Jo Smeets van Maastricht van Nu: “Wordt het onderzoek openbaar of geheim?”
Burgemeester: “Dat weet ik even niet. Maar ik streef naar openbaarheid.”
Smeets: “Dat wil ik wel vooraf weten, want dat is namelijk essentieel!”
Burgemeester: “Ik weet de spelregels even niet. Maar waar het over privé-personen gaat, is het meestal geheim. Maar we lopen wellicht vooruit.”

Bennie van Est van 50PLUS: “We hebben vaker externe onderzoeken gehouden. Maar de uitkomst was vaak dat als we vragen stelden we te horen kregen 'dat was niet onze opdracht'. Daarom wil ik graag goede kenbare afspraken vooraf."

Gabriëlle Heine van het CDA: “Er komt dus een extern bureau, maar zij maken zelf de onderzoeksvragen?” Burgemeester: “Klopt”. Heine: “Dat vind ik vaag, een glijdende schaal.”

Martin van Rooij (M:OED): "De burgemeester kan niet opdrachtgever en uitvoerder te zijn. We kunnen beter even de tijd nemen. Ik wil het hebben over bredere bestuurscultuur in onze gemeente. Het college gaat nu cursussen volgen, maar zou het niet beter zijn om een onafhankelijk onderzoek af te wachten. Misschien helemaal niet gek als gouverneur het onderzoek gaat doen."

Verworpen
Na een dik uur in de openbaarheid gedebatteerd te hebben sloot de waarnemend voorzitter Jos Gorren de beraadslaging en werd overgegaan tot de stemming. Voorafgaand aan de stemming gaf Jo Smeets aan dat hij de door hem ingediende motie, die werd gesteund door Partij Veilig Maastricht, de SP en de Partij voor de Dieren introk. Alleen de motie van de SP werd in stemming gebracht. Deze motie werd echter met 8 stemmen voor en 22 stemmen tegen verworpen.