Jaarverslag Sociale Zaken, veel verhalen, nauwelijks data

Inhoudsopgave

"Onlangs heeft Sociale Zaken Maastricht Heuvelland (SZMH) haar jaarverslag 2024 aan het college aangeboden. In dit verslag leest u wat we als regiogemeenten het afgelopen jaar op het gebied van inkomen en re-integratie hebben gedaan voor onze inwoners." Zo schrijft wethouder Jeroen Hoenderkamp de raad van Maastricht deze week.

Wie het Jaarverslag van 23 pagina's doorleest, komt veel verhalen tegen van mensen die op een of andere manier geholpen zijn en daar erg positief over zijn. Maar wie op zoek is naar echte cijfermatige inzichten in wat er kwantitatief en kwalitatief is gepresteerd, die moet het doen met slechts enkele zeer oppervlakkige cijfers. Inzage in de mensen en middelen die de gemeenten aan deze taken (bijstand, inkomen, participatie, re-ïntegratie) besteden en wat het resultaat is geweest, ontbreekt. Geen specifieke en meetbare doelstellingen, geen KPI's (key performance indicators).

Iedereen kan zelf oordelen, bijgevoegd is het Jaarverslag 2024.

Het ontbreken van cijfermatig inzicht in het jaarverslag past volledig bij het beeld dat de Rekenkamer Maastricht zo ongeveer in elk rapport schetst. De gemeente is wel druk met van alles, maar heeft geen idee wat die inzet concreet oplevert. Er wordt niet cijfermatig bijgehouden wat het effect is van het werk en de financiën die ingezet worden.

Citaat uit een recent rapport van de rekenkamer: "De gemeente vindt het lastig om zicht te hebben op de effecten van het armoedebeleid. Een mogelijke oorzaak hiervan is het ontbreken van concrete Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI's) in het beleid. Daarnaast ontbreekt het aan doelen op tactisch niveau waardoor het doelbereik van de gehele inzet moeilijk kan worden beoordeeld. Op dit moment wordt de monitoringsdata weinig gebruikt bij zowel de evaluatie als ontwikkeling van het beleid. De data die verzameld wordt is absoluut van aard en geeft geen inzicht in de resultaten ten opzichte van de doelgroep of de grootte van het probleem."

De data die er wel zijn in het jaarverslag 2024 laten het volgende beeld zien.

4640 uitkeringsgerechtigden
Op het peilmoment 1 januari 2025 waren er in totaal 4640 uitkeringsgerechtigden. Tussen mei en september 2024 heeft een daling plaats gevonden in het aantal uitkeringsgerechtigden. Na deze periode is echter weer een stijging zichtbaar, waardoor het aantal uitkeringsgerechtigden aan het eind van het jaar nagenoeg gelijk is aan het volume in januari.

Statushouders 17%
De top 5 redenen waarom inwoners een uitkering hebben aangevraagd in 2024 wordt in een grafiek aangegeven. De meeste aanvragen (17%) zijn gedaan door statushouders die vanuit het AZC een woning kregen. Andere meest voorkomende redenen zijn: inkomen onder de geldende bijstandsnorm, overname van een andere gemeente (verhuizing), einde Werkloosheidsuitkering (WW) en beëindiging van arbeid in loondienst (regulier werk).

Gerealiseerd
In een enkel regeltje vinden we wat is gepresteerd op het gebied van het huisvesten van statushouders. "Voor Maastricht was de taakstelling voor 2024: 286. Hiervan is gerealiseerd: 187."

Financial coaches
Nog wat data die we hebben kunnen vinden: "Sinds september 2024 hebben de financial coaches 76 mensen ondersteund."

Druppel
Bij dat getal van die 76 is er geen context. Wat is het effect geweest voor die 76 mensen? Heeft de ondersteuning geholpen? Is 76 veel of is het eigenlijk maar een druppel op een gloeiende plaat? Daar lijkt het wel op, getuige antwoorden een paar maanden geleden van de verantwoordelijk wethouder op vragen van de PvdA in Maastricht over problematische schulden: "Het aantal huishoudens met problematische schulden in Maastricht is gestegen tot 5240 in 2023. Dat is een stijging van 9% (430 huishoudens) in vergelijking met het aantal huishoudens in financiële problemen in 2021. In totaal heeft (eind 2023) 7,4% van de Maastrichtse huishoudens ernstige schulden."

Inlichtingenplicht
Er zijn nog enkele summiere getallen te vinden over de uitstroom uit bijstand en andere inkomensvoorzieningen. "In grafiek 4 zijn de top 5 redenen weergegeven voor beëindiging van de uitkering in 2024. 23% heeft werk gevonden en verdienen nu meer dan de bijstandsnorm. Bij categorie "ander inkomen" (11%) kan een inwoner een andere uitkering hebben, studiefinanciering of partneralimentatie ontvangen of een overig inkomen hebben zoals eigen vermogen. 6% heeft zich niet aan de inlichtingenplicht gehouden waardoor het recht op bijstand niet kon worden vastgesteld."

Werkfitheid
Nog een voorbeeld. Citaat uit het jaarverslag: "Het project Samen Actief is er voor inwoners met een lage werkfitheid. Deze inwoners zijn vaak al langere tijd afhankelijk van een uitkering. Twee jaar lang begeleiden vijf consulenten van SZMH, Annex BV en Podium24 150 inwoners uit Maastricht, Meerssen, Vaals en Valkenburg aan de Geul intensief. Omdat de deelnemers door hun lage werkfitheid moeilijker te bemiddelen zijn naar betaald werk, zijn de consulenten hier speciaal voor vrijgemaakt. Tenminste 10 procent van de doelgroep bestaat uit statushouders." Ook hier: geen enkel cijfermatig doel wordt genoemd. Wat zou het resultaat van die inzet moeten zijn? Na twee jaar intensieve begeleiding.

BOOST
Zoals gezegd, veel positieve verhalen in het jaarverslag 2024. Veel projecten die zijn gelanceerd. Met allerlei namen zoals BOOST, SAMEN (waarbij elke letter voor een woord staat), Project Vitaliteit, Doorbraakmethode. De lijst is lang. "Vanaf 1 september 2024 werkt het Focusteam met een nieuw groepsgericht programma: het project BOOST (Betrokken, Oriëntatie, Ontwikkeling, Samenwerking en Teamwork). BOOST helpt mensen om betaald werk te vinden en te behouden."

Gedaan
Het jaarverslag staat bol van goede bedoelingen, van beleid. Wie aan close reading doet, ziet dat de wethouder in zijn brief aan de raad niet heeft gelogen. "Het Jaarverslag laat zien wat we hebben gedaan." Dat klopt grotendeels. Volgende keer graag "Een jaarverslag dat laat zien wat we hebben bereikt." Cursief van de redactie.