Inhoudsopgave
Op 17 januari van dit jaar publiceerde De Nieuwe Ster mijn verhaal over de gevelsteen van het in 1949 in opdracht van de ENCI gesloopte huis de Roode Haan op Sint Pieter. Ik nam de lezers toen mee naar het jaar 1728. In dat jaar overleed in de Roode Haan de negenenveertigjarige Catharina Offermans. Catharina trouwde drie maal: in 1707 met Lodewijck Claessens, in 1711 met Laurens Loop en in 1724 met Jan Hendrix. De kinderen uit haar eerste twee huwelijken, alsmede haar stiefkinderen, zouden een belangrijke rol spelen in de geschiedenis van de Roode Haan. Uiteindelijk zou Martinus Claessens (kleinzoon van Lodewijck Claessens en zijn eerste echtgenote Catharina Cauwen) de enige eigenaar van de Roode Haan worden. Maar voordat dat gebeurde, zou eerst nog heel wat water door de Maas moeten stromen. Ga je mee op een nieuwe tijdreis? Tenzij anders vermeld, vonden alle gebeurtenissen in dit verhaal plaats in Sint Pieter.
De kinderen van Catharina Offermans
Bij haar overlijden in 1728 liet Catharina Offermans vier minderjarige kinderen achter, namelijk de negentienjarige Margaretha Claessens, de vijftienjarige Laurens Loop, de twaalfjarige Helena Loop en de negenjarige Christiaan Loop. Wie de zorg kreeg over deze weeskinderen is niet geheel duidelijk, maar een notariële akte uit 1733 geeft iets meer inzicht. Op 12 november van dat jaar 1733 schoof namelijk een zekere Godefridus Booms aan tafel bij de Maastrichtse notaris Ludovicus Burtin. Deze Godefridus wordt in de akte die de notaris opmaakte, aangeduid als voogd van de kinderen van Catharina Offermans. Nader onderzoek bracht aan het licht dat Godefridus gehuwd was met Helena Offermans, een halfzus van Catharina Offermans. Hij was dus een aangetrouwde oom van de vier kinderen van Catharina. In zijn hoedanigheid van voogd verhuurde Godefridus de Roode Haan, het huis dat geërfd was door de vier kinderen van Catharina. De huurder was geen onbekende, namelijk Winand Claessens. Deze Winand was een stiefzoon van Catharina Offermans. Hij was een zoon uit het eerste huwelijk van Lodewijck Claessens met Catharina Cauwen. Volgens de akte van 12 november 1733 woonde Winand op dat moment in Heugem, de geboorteplaats van zijn echtgenote Catharina Kerssemaeckers.
Een rechtszaak binnen de familie
De met Winand Claessens overeengekomen huur zou half maart 1734 ingaan voor een periode van twaalf jaar. Ondanks dat de huur pas half maart 1734 zou ingaan, mocht Winand toch alvast het huis gaan bewonen, zonder dat hij iets hoefde te betalen. Het enige dat hij moest doen, was het voor eigen rekening ter beschikking stellen van minimaal vijftig bossen roggestro ten behoeve van de reparatie van de daken van het huis. Ook moest hij de dakdekkers tijdens de reparatiewerkzaamheden voor zijn eigen rekening voorzien van eten en drank.
Overigens is iets vreemds aan de hand met de akte van 12 november 1733. Godefridus Booms verhuurde de Roode Haan namelijk in zijn hoedanigheid van voogd van de kinderen van Catharina Offermans. Hij was echter geen voogd van het oudste kind, Margaretha Claessens. Op 23 november 1732, bijna een jaar voordat Godefridus Booms bij notaris Burtin op kantoor verscheen, was Margaretha namelijk in het huwelijk getreden met Dirck Jaspar. Godefridus kon dus niet meer haar voogd zijn, en kon haar om die reden ook niet vertegenwoordigen. Uit een akte die op 31 mei 1738 voor diezelfde notaris Burtin werd verleden, blijkt dat er grote problemen waren ontstaan binnen de familie over de verhuur van de Roode Haan. Deze keer zat Dirck Jaspar, de echtgenoot van Margaretha Claessens, aan tafel bij notaris Burtin, samen met Winand Claessens.
De akte maakt melding van het feit dat Dirck en Winand in een proces verwikkeld waren geraakt omdat Dirck de huurovereenkomst met Winand betwistte. Als echtgenoot van Margaretha Claessens was hij namelijk voor een aandeel van een/vierde eigenaar van de Roode Haan, en om die reden had hij ook de huurovereenkomst moeten ondertekenen. Dirck en Winand wilden echter alle onenigheden oplossen om de oplopende proceskosten te voorkomen. Winand zou aan de advocaat van Dirck een bedrag van vijfentwintig gulden betalen als tegemoetkoming in de kosten. Voor het overige zouden beide partijen hun eigen kosten dragen, en daarmee zou dan de zaak afgesloten worden.
Een nieuwe huurovereenkomst
Uit een akte die ruim zeven maanden later, op 7 januari 1739, werd gepasseerd, blijkt dat Winand nog steeds in de Roode Haan woonachtig was. Op die dag verzamelde zich namelijk een gezelschap op het kantoor van notaris Burtin, bestaande uit de eerder genoemde Dirck Jaspar, woonachtig in Caestert, en de in Sint Pieter woonachtige Laurens Loop, die als voogd tevens de minderjarige Christiaan Loop vertegenwoordigde. Dirck Jaspar, als echtgenoot van Margaretha Claessens, Laurens Loop en Christiaan Loop hadden alle drie ieder een aandeel van een/vierde in de Roode Haan. Het resterende een/vierde aandeel was nog eigendom van Christoffel Guerin, gehuwd met Helena Loop. Laurens Loop had dit deel mondeling gekocht van zijn zwager, zo verklaarde hij in de akte. Dirck Jaspar en Laurens Loop verklaarden vervolgens de Roode Haan te verhuren aan Winand Claessens voor een periode van zes jaar. De huurprijs bedroeg zestig gulden. Ook Winand was die dag aanwezig bij de notaris.
Overigens zou Christiaan Loop in 1741 afscheid nemen als eigenaar van de Roode Haan. Op 1 september van dat jaar brachten hij en zijn broer Laurens namelijk een bezoek aan notaris Burtin. Christiaan bleek inmiddels gehuwd met Maria van Eijll. Christiaan verklaarde zijn een/vierde aandeel in de Roode Haan te verkopen en over te dragen aan zijn broer Laurens Loop. Uit de akte blijkt dat Winand Claessens toen nog steeds met zijn gezin in de Roode Haan woonde.
Een kijkje in de keuken
Op 7 september 1769 vond de uitvaart plaats van Ida Brouns, weduwe van de in 1753 overleden Laurens Loop. Omdat op deze dag van de begrafenis diverse familieleden aanwezig zouden zijn, had Martinus Claessens de Maastrichtse notaris Jan Michiel Janssens uitgenodigd om een beschrijving (inventaris) op te maken van alle goederen die zich in de Roode Haan bevonden. Notaris Janssens maakte een beschrijving op in zeven verschillende ruimten in de Roode Haan, te weten de keuken, de kelder, de kamer op de begane grond, drie bovenkamers en de stal. De inventaris getuigt van een rijke hoeveelheid goederen die zich in de Roode Haan bevond.
Zo kunnen we lezen dat in de keuken onder meer een staande klok in een houten kast aanwezig was, maar ook brandewijnglazen, bierglazen, porseleinen schotels, een zoutvat, een mosterdpot, een wijwatervat, een vuurijzer, een peperdoos, een koffiemolen, een kist (met daarin onder meer katoenen handschoenen, zakdoeken, katoenen en linnen kousen, en handdoeken), een kast (met daarin onder meer hemden, vrouwenmutsen, neteldoeken en schorten), tafels en koekenpannen. In de kelder trof de notaris onder meer boterpotten aan, alsmede kruiken en flessen. Toen de notaris de kamer op de begane grond betrad, noteerde hij dat hij daar onder meer kussens en beddengoed zag, maar ook banken, tafels en stoelen. In één van de bovenkamers stond onder meer een spinnewiel, terwijl zich in de andere twee bovenkamers onder andere een zak met witte bonen en een tafel bevonden. In de stal stonden onder meer een rund en een varken, alsmede een pont met toebehoren.
Een bijzonder ingewikkelde eigendomsgeschiedenis
In de periode 1771-1784 werden op het kantoor van de eerder genoemde notaris Jan Michiel Janssens een viertal notariële akten ondertekend die van groot belang zijn voor de geschiedenis van de Roode Haan. Deze akten zouden er voor zorgen dat Martinus Claessens, de echtgenoot van Catharina Jaspers, uiteindelijk de enige eigenaar werd van de Roode Haan. Door diverse overlijdens binnen de familie (Dirck Jaspar in 1750, Laurens Loop in 1753 en Margaretha Claessens in 1756) hadden verschuivingen plaatsgevonden in de eigendom van de Roode Haan. Martinus Claessens had duidelijk een doel voor ogen, want reeds in 1771 kocht hij zijn zwagers Joannes Boer (gehuwd met Joanna Jaspers) en Johan Leonard Arnold (gehuwd met Barbara Jaspar) uit, zodat hij het een/vierde aandeel dat zijn schoonmoeder Margaretha Claessens in 1728 had geërfd, volledig in handen kreeg.
En uiteindelijk lukte het hem om in 1784 het laatste deel dat hij nog niet had, ook te verwerven. Dit laatste deel kocht hij van zijn in Heugem woonachtige broer Jaspar Claessens. Jaspar had dit aandeel in 1773 overgenomen van Christiaan Loop. Door het kinderloze overlijden van Laurens Loop zal Christiaan weer voor een deel eigenaar zijn geworden. Wellicht dat Martinus Claessens geen geld had op dat moment, en heeft hij zijn broer Jaspar verzocht het aandeel van Christiaan over te nemen. Waarschijnlijk was de Roode Haan het geboortehuis van Martinus, dus mogelijk dat dat een reden zal zijn geweest dat hij zo graag de Roode Haan volledig in handen wilde hebben.
