Inhoudsopgave
Stijn Huijts, algemeen en artistiek directeur Bonnefantenmuseum, is trots op zijn nieuwste kunstwerk. “We hebben al langer de wens voor meer vergroening van de directe omgeving van het museum. Dat is een gedeeld streven met de wijk. We hebben een tentoonstelling van Carl Cheng, een Amerikaanse kunstenaar, inmiddels 82 die al 60 jaar werkt op het snijvlak van natuur, milieu en identiteit. Zijn werk is nooit eerder tentoongesteld in Europa.”
Door: Mikos Pieters
“In dat kader zag onze conservator Celien Govaerts, die de tentoonstelling maakt over Carl Cheng, ook kansen om dat te verbinden met tijdelijk werk van Stefan Cools en Sandra van den Beuken op ons voorplein”, vertelt de museumdirecteur. “Het komt allemaal heel mooi samen. Ik ben ontzettend enthousiast over wat ik nu al zie terwijl het net klaar is en de vegetatie zich nog moet ontwikkelen en ook de fauna die daar allemaal in terecht gaat komen.”
Het is dit soort combinaties van internationale kunst in een regionale context dat het Bonnefanten typeert. “De Roma-kunstenaar Małgorzata Mirga-Tas uit Polen brengen we in contact met de Sinti-kunstenaar Morena Bamberger uit Roermond en dat leidt dan weer tot nieuw werk. Dan laat je het landen in de context van onze regio en is het niet een ufo die neerdaalt en dan weer weggaat, maar laat je zien dat je echt relevant bent.”
Bonnefanten Free Fridays
“Dat heeft veel goed gedaan, ook omdat een groot deel van die Roma en Sinti voor het eerst het museum bezocht waar ze voorheen dachten ‘dat is niks voor ons’. Dat is iets dat we heel bewust proberen te doen met outreach-activiteiten zoals de BFF, de Bonnefanten Free Fridays. Waarbij het niet alleen gaat om ‘we zetten de deuren gratis open, kom maar en we hebben een leuk feestje’. We organiseren die avonden heel bewust in co-creatie met steeds andere communities. In dit geval met de Roma en Sinti, een andere keer met de schuttersfederatie zoals destijds toen we het schilderij De Vaandeldrager van Rembrandt in huis hadden.”
Outsider
“Ik heb persoonlijk altijd heel veel affiniteit gehad met de outsider posities. Denk aan filmmaker David Lynch die ook beeldend kunstenaar was of muzikant Thom Yorke die eveneens een groot talent heeft op het gebied van schilderkunst. Wat we doen met Fantastikè in Maastricht gaat bijvoorbeeld over kunstenaars met een GGZ-achtergrond waar we dit jaar voor de tweede keer weer een Free Friday aan wijden."
Zelf voelt hij zich geen outsider. “Wat wel van invloed is, schat ik in, dat ik oorspronkelijk enerzijds ben opgeleid als beeldend kunstenaar maar ook heel intensief betrokken ben geweest in muziek. Door die manier van in het leven staan daar heb je feitelijk al een crossover te pakken.”
Elitair
“Helaas moeten we als Bonnefanten nog steeds vechten tegen het beeld dat we elitair zouden zijn”, vertelt Huijts. “Dat heeft denk ik voor een deel te maken met de statigheid van het gebouw. Ook de kunstwereld zelf heeft een kant die elitair kan zijn. Daar distantieer ik me nadrukkelijk van. Ook dat houdt misschien verband met mijn ervaring als muzikant. In het muziekleven gaat het ook over de camaraderie en een bepaald soort attitude die vooral niet blasé is en niet posh is."
“Van die ruim 177.o00 bezoekers afgelopen jaar zijn er meer dan 65.000 deelnemers aan die gratis programma’s als Free Fridays en onze pop-up musea op Pinkpop en Cultura Nova. En nog eens zo’n 13.000 jongeren tot 18 jaar die sinds jaar en dag gratis toegang hebben. Je probeert een nieuwe brug te slaan naar andere communities in de hoop dat die hun achterban activeren. Die outreach-projecten doen we voor een belangrijk deel dankzij een extra bijdrage van het Rijk.”
Maastricht
Dankzij het nieuwe gemeentelijke museumbeleid ontvangt het Bonnefantenmuseum ook een jaarlijkse subsidie van 30.000 euro “We zijn een provinciaal museum in Maastricht met historisch gegroeide collectie waar ook duidelijk Maastrichtse accenten in zitten. Ik ben heel blij dat het nu eindelijk meerjarig is gelukt in plaats van steeds maar incidenteel. Ik hoop dat dit een opstapje is om verder te komen.”
Aan het provinciaal museum dankt Maastricht meer dan alleen de iconische Rossi-toren. “Met een onafhankelijk onderzoek hebben we kunnen aantonen dat de tentoonstelling van Isaac Julien niet alleen 70.000 bezoekers heeft getrokken, maar ook nog eens ruim 3 miljoen euro economische spin-off voor de stad en regio heeft opgeleverd.”
Oplopende kosten
Huijts pleit sowieso voor een andere kijk op de subsidiering van kunst en cultuur. Want het museum is genoodzaakt te snijden in activiteiten. “Wij zijn niet de enige in de cultuursector. We zitten met oplopende kosten door inflatie en hogere energiekosten in combinatie met achterblijvende indexering, waardoor er zomaar een enorm gat ontstaat wat je dan moet dichten met het snijden in je kerntaken. Dus zien we ons gedwongen om tentoonstellingen te schrappen en is de toegangsprijs omhooggegaan.”
Om het tij te keren hoopt hij op meer regionale samenwerking. “Maak meer serieus werk van de lobby naar het Rijk. Daar moet je samen in optrekken. De minister heeft de regio uitgedaagd. We hebben nog steeds geen regiodeal cultuur. Als stedelijke cultuurregio zuid zou er best wel eens wat steviger ingezet kunnen worden op cultuur onder verwijzing naar de sociale agenda en economische agenda.” Gevat samengevat: “Geen Einstein Telescope zonder de caleidoscoop van cultuur.”
Samenwerken
“Ik denk dat je nog veel meer kan samenwerken op Zuid-Limburgs niveau. Dat ook het Bonnefanten een rol in kan spelen voor andere gemeentes.” Te beginnen met een kunstdepot. “Mij maakt het niet uit waar het staat. Ik kwam gisteren nog langs het SABIC- gebouw. Maak daar een Limburgs depot van, maar zorg ervoor dat het een zichtdepot is. Daar kunnen de gemeentelijke musea van profiteren, de provinciale musea en ook de bedrijfscollecties en privécollectioneurs. Maar ook als het gaat over het uitvoering geven aan een museumbeleid voor presentaties en zichtbaarheid met de kritische massa van het Bonnefanten, de professionaliteit als het gaat om het collectiebeheer, ook over projectmanagement.”
Blockbuster
De makkelijke weg naar meer publiek, mijdt Huijts. “Ik heb op een gegeven moment bij wijze van spreken het woord blockbuster intern verboden. Dat neemt niet weg dat ik er altijd op uit ben om een zo groot mogelijk publiek te bereiken voor de dingen waar we in geloven. Op het ene moment ben je met iets kwetsbaars bezig dat veel meer gaat over die maatschappelijke relevantie. Op een ander moment grijp je de kans om met een thema zoals De Zeven Hoofdzonden, naast de koppeling naar eigentijdse zondes, wat groter uit te pakken met bruiklenen uit het Louvre. Dan komen er ook significant meer mensen over de vloer.”
Antenne
Het tekent de kracht van kunst en cultuur. “We leven in een turbulente tijd waar veel aan de hand is en waar kunst meer dan ooit een toevluchtsoord kan zijn en troost kan bieden. Mensen worden niet alleen verrijkt door die esthetische ervaring. Ze krijgen ook wat meer begrip voor zichzelf en de wereld waarin ze leven.” Het is ook de kern van zijn museumdirecteurschap. “Ik heb het eerder wel eens gedefinieerd als antenne voor datgene dat zich meer in je ooghoeken afspeelt en niet zozeer altijd maar in het centrum wat je overal tegenkomt. Het strekt zich ook uit tot het idee van dichtbij en ver weg.”
Onverdiend
“Dat is iets dat in mijn carrière heel organisch voortkomt uit een project Made in Mirrors dat destijds in Sittard is gestart. Dat netwerk is eigenlijk precies het netwerk waar ik nog steeds ook dankbaar gebruik van maak. We hebben de BACA-prijs geherprofileerd door te zeggen dat het specifiek gaat over kunstpraktijken uit andere regio's dan West-Europa en Noord-Amerika om te kijken wie eigenlijk onverdiend nog niet de zichtbaarheid heeft.”
Speldenprikjes
“Hetzelfde geldt voor kunst en kunstenaars die niet direct uit de corebusiness van de kunstwereld komen maar vanuit een andere discipline. Of het nou over een skateboarder gaat of om een filmmaker. Daar heb ik ook altijd wel heel veel affiniteit meegehad. Ik vind het ook heel fijn als je die schotten tussen de disciplines een beetje kan slechten. In onze presentatie oude kunst vind je ook al kleine speldenprikjes hedendaagse kunst. Het is een lang gekoesterde wens om die afdeling oude kunst eens op de schop te nemen en wat meer de eenentwintigste eeuw in te trekken.”
Make-over
“De jonge curatoren Jip van Reijen en Mees Knarren zijn een plan aan het voorbereiden voor een facelift van de eerste verdieping waarin heel nadrukkelijk hedendaagse toepassingen zullen opduiken. Ze experimenteren er nu al mee in kleine proefopstellingen met de ambitie om dat volgend jaar een serieuze make-over te geven. Zij gaan ook heel nadrukkelijk optrekken met zowel experts, een klankbordgroep als ook met lokale stakeholders die over de schouder kunnen meekijken, suggesties doen en vragen stellen.” Toch erkent hij: “Je kunt het nooit voor Iedereen goed doen.”
Afscheid
Zijn naderend afscheid is een trip down memory lane. “Volgend jaar oktober bereik ik mijn officiële pensioendatum. Het is nog een beetje gek om aan die gedachte te wennen.” Drie Gratiën verzachten. “Het zijn drie solo’s van Aline Thomas, Keetje Mans en Tanja Ritterbex die in elkaar grijpen. Het zijn ook alle drie kunstenaars uit het begin van mijn Bonnefantenperiode die kleine solo’s hadden en nu op het eind terugkomen.” Door de Libanees-Nederlandse Mounira Al Solh wordt hij uitgedaagd om weer te musiceren. “Bij de opening van haar eerste solotentoonstelling heeft ze een performance bedacht waar twee contrabassen samenkomen, zij is het schuld dat ik weer ben begonnen.
Potentieel
Zijn sluitstuk grijpt terug naar zijn basis en Zuid-Limburg. “Ik ga iets doen met de collecties waar ik aan heb gewerkt. Dat betekent dat we hier in huis een tentoonstelling maken die is gebaseerd op de collecties van De Domijnen, van Schunck en van hier. Onder invloed van de kostenontwikkeling en klimaatkwesties zullen musea in de toekomst meer en meer aangewezen zijn op wat ze hebben. Daarom heet het project voorlopig ook Cooking from the fridge. De motivatie gaat over dat er veel moois is in deze stedelijke cultuurregio wat te weinig zichtbaar is. Op deze manier hoop ik toch weer iets van het potentieel te laten zien.”
Maurice van der Linden
Van onze partner
