Inhoudsopgave
Donderdagavond ontving ik Jan Smits in het Historisch Café Maastricht. Jan is decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Maastricht en hoogleraar Privaatrecht. Hij gaf een boeiende lezing over zijn onlangs verschenen wandelgids met de titel ‘Een juridische wandeling door Maastricht’. De wandelgids van Jan nodigt iedereen, óók de niet-juristen, uit om eens met een juridische blik door de stad te wandelen. Onder meer werd verteld over al die personen die in Maastricht in diverse hoedanigheden het recht hebben gemaakt. Advocaten en rechters werden genoemd, maar ook de ‘Mestreechtenere’ zelf. Inwoners van de stad konden namelijk slachtoffer of pleger van misdrijven zijn, en vormden daarmee mede het recht in de stad. Vanuit het publiek werd door één van de aanwezigen de vraag gesteld: “Waarom ontbreken notarissen in dit overzicht?”. Vanzelfsprekend was dat een vraag naar mijn hart.
Het Dominicanenklooster
Of notarissen per se een plekje hadden dienen te krijgen in de wandelgids van Jan Smits, dat durf ik niet te zeggen. Maar hoe leuk zou het zijn als een Maastrichtse notariële wandelgids zou verschijnen? Als je de volgende keer bij Boekhandel Dominicanen naar binnen stapt, dan zou je bijvoorbeeld dankzij zo’n gids kunnen ontdekken dat in 1755 de Maastrichtse koopmannen Peter Reniers en Joannes Silverijser via de notaris ieder 3.000 gulden betaalden aan het Dominicanenklooster, zodat hun zonen Andreas Reniers en Franciscus Silverijser konden intreden in het klooster. In datzelfde klooster woonde in 1794 een zoon van Gijsela Thiessens, weduwe van de koopman Leonard Schrammen. De stad Maastricht werd op dat moment belegerd door de troepen van de kersverse Franse Republiek. Gijsela maakte zich zorgen dat haar zoon door de Franse veroveraars uit zijn klooster gezet zou worden, en om die reden regelde ze bij de notaris dat haar andere kinderen in een dergelijke situatie in de toekomst financieel moesten zorgen voor haar zoon. Haar bezorgdheid zou werkelijkheid worden.
Een huwelijksdrama
Ook zou je dankzij zo’n notariële wandelgids kunnen ontdekken dat op de plek waar nu een huis op de hoek van de Markt en de Spilstraat staat (huisnummer 76B), een ander huis stond, en dat zich in dat huis in de jaren veertig van de achttiende eeuw één van de grootste Maastrichtse huwelijksdrama’s van de achttiende eeuw heeft afgespeeld. Joannes Bovera en Beatrix Desart vochten elkaar letterlijk de tent uit, en haalden alles uit de kast om elkaar het leven zuur te maken. Zo werd Beatrix ervan beticht een slechte moeder te zijn. Ook werden door Joannes Bovera valse verklaringen verzameld waaruit zou moeten blijken dat zijn echtgenote hem met kwik probeerde te vergiftigen. Beatrix daarentegen verzamelde weer verklaringen over het gewelddadige karakter van haar echtgenoot. Dankzij een grote hoeveelheid Maastrichtse notarissen weten we wat zich in het huis op de hoek van de Markt en de Spilstraat heeft afgespeeld.
Gezelligheid in de Ruiterstraat
De Ruiterstraat in Wyck werd van de kaart geveegd voor de bouw van Hotel Maastricht (tegenwoordig Crown Plaza). De naam Ruiterij herinnert nog aan de Ruiterstraat. Tijdens een wandeling over de Ruiterij zou je dankzij een notariële wandelgids kunnen ontdekken dat het in 1710-1711 iets té gezellig werd in de Ruiterstraat. Twee getrouwde dames waren ingetrokken bij Catharina Herben, die een huisje in de Ruiterstraat huurde van de rijke koopman en bierbrouwer Michiel Peerboom, zo weten we dankzij een notariële akte. De twee getrouwde dames bleken een bedenkelijke klantenkring te hebben opgebouwd. Die klantenkring bestond uit militairen die in Maastricht in garnizoen lagen. De echtgenoten van de twee getrouwde dames lagen in een andere stad in garnizoen, zodat de vrouwen vrij spel hadden. Het was dagelijks in de Ruiterstraat een komen en een gaan van militairen die op zoek waren naar wat vertier. Met zeer veel pijn en moeite wist Michiel Peerboom de twee dames uit zijn huisje te krijgen, maar voordat dat gebeurde was er al heel wat water door de Maas gestroomd. Je zou het allemaal kunnen lezen in een notariële wandelgids. De lezing van Jan Smits over zijn juridische wandelgids heeft mij in ieder geval op ideeën gebracht.
Twee kasteelheren
Het Historisch Café Maastricht was niet mijn enige ‘historische’ activiteit afgelopen week. Woensdagavond vierde kasteelheer Michel Maes dat hij op die dag vijfenveertig jaar geleden in dienst was getreden bij de Nederlandse Spoorwegen. Het jubileumfeest werd gehouden bij Van Oys Maastricht Retreat op kasteel Oost in Oost-Maarland. In september van dit jaar publiceerde De Nieuwe Ster Maastricht mijn verhaal over een latere bisschop van Luik die geboren werd op kasteel Oost. Het was woensdagavond een zeer feestelijke aangelegenheid, en het toeval wilde dat ik aan de dinertafel geplaatst werd naast Ronny Bessems, eigenaar van kasteel Borgharen. Twee kasteelheren op één avond, historischer kan het bijna niet. Ronny vertelde mij gedurende de avond prachtige verhalen over de indrukwekkende restauratie van zijn kasteel. Hij liet mij daarbij veel interessante foto’s zien. Mijn interesse voor kasteel Borgharen werd weer eens aangewakkerd.
De week begon ik overigens ook in een historische omgeving. Samen met onder meer Truus Roks, voormalig archivaris bij het Historisch Centrum Limburg (HCL), genoot ik maandagavond van een voortreffelijk diner bij één van mijn favoriete restaurants in Maastricht, Restaurant Petit Bonheur van de familie Collijn. Het achttiende-eeuwse gebouw waar dit restaurant is gevestigd, ademt pure geschiedenis uit. Mijn historische week kon niet beter beginnen.
