Gert Geluk: Missionaris in muziek

Inhoudsopgave

Muziek heeft Gert Geluk, dit jaar voor het laatst artistiek directeur van Internationaal Festival Vocallis, al vroeg gegrepen. “Op mijn dertiende, veertiende, toen ik op de middelbare school zat, kregen we muziekles. De Bolero en de Moldau hoorde ik daar voor het eerst. Dat vond ik prachtig, terwijl ik eigenlijk qua ontwikkeling bij de Stones en de Beatles zat. De vijfde van Beethoven kreeg ik als elpee van een vriend. Ik ben zo’n type die dan denkt als de vijfde mooi is, zal één tot met vier ook wel mooi zijn. En dan heeft hij ook zes tot en met negen. Die ben ik toen allemaal gaan beluisteren en dat overdonderde me. En daar is een passie ontstaan.”

Door: Mikos Pieters

Ook of wellicht juist als onderwijzer. “Op de school waar ik les heb gegeven vond ik het leuk om ook muziekles te geven en samen te zingen. Het is heel basaal om mee te beginnen want iedereen kan zingen.” Voor Gert was het reden om zich verder te verdiepen. “Na twaalf jaar voor de klas te staan, ben ik gaan studeren aan de universiteit in Nijmegen: Nederlands, communicatie en kunstgeschiedenis. Ik was vier jaar bezig met die studies en had meer dan genoeg studiepunten om af te studeren. Toen werd ik aangenomen in Haarlem bij het Noordhollands Philharmonisch Orkest als publiciteitsmedewerker. Daar wilde ik graag naartoe omdat die vooral orkestmuziek speelde van na 1945 en mijn opdracht was het om die zaal redelijk gevuld te krijgen.”

Passie voor muziek
“Bij het Noordhollands Philharmonisch Orkest heb ik heel veel geleerd. Ik kwam als publiciteitsmedewerker binnen en ben daar met het team een nieuwe richting ingeslagen op het gebied van pr, sponsoring en marketing.” Iets wat niet onopgemerkt bleef, want in 1995 werd Gert gevraagd door het Limburgs Symphonie Orkest in Maastricht. “Zorg maar dat die zaal vol komt, was de opdracht. Ik ben natuurlijk geen marketeer van huis uit. Ik had in ieder geval de passie voor muziek en mijn collega's zeiden dat ik dat ook uitdroeg. Het gaat er toch om een netwerk te bouwen en ervoor te zorgen dat mensen je hopelijk iets gunnen. Ik heb veel fijne mensen ontmoet, ook buiten het orkest en ook weer veel geleerd. Ik heb met goede enthousiaste mensen om mij heen, eigenlijk mijn eigen afdeling opgebouwd.”

Commitment
Na zijn afscheid van het inmiddels gefuseerde orkest, stortte hij zich op de doorstart van het Festival Vocallis. “Er was te weinig verbinding met de omgeving. Ik heb een vijfjarenplan geschreven met als basis het festival, educatie en onze sociaal-maatschappelijke taak. Vervolgens heb ik daar commitment voor gezocht bij veel mensen. Als Vocallis moet je niet gaan doen want anderen doen. Ik heb het Festival Vocallis ook breder gemaakt dan alleen maar het zingen en de menselijke stem. We hebben veel talenten een podium kunnen geven en jonge mensen op weg naar het concertpodium kunnen verbinden met musici. Die ontmoetingen leveren vaak energie op waar ze allemaal iets aan hebben.”

Huilend naar buiten
Gert kijkt met trots terug. Festivaleditie Stilte was daarbij de uitschieter. “Zonder stilte is er geen muziek, het ligt zo dicht bij muziek. Het concert met dans in Mamelis was heel indrukwekkend. De stilte omarmde ons, mensen liepen huilend naar buiten. Wenen rond 1900 is mijn specialiteit. Daar zit zo'n smeltkroes van verschillende culturele invloeden. Met Gustav Mahler als favoriet. Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt, het is gewoon literatuur. Ik vind het aangrijpende muziek, muziek die me naar de strot grijpt.”

Litouwse kunstschilder en componist
“Ik zoek bewust artistieke niches. Ik hoor nog steeds ieder jaar nieuwe muziek. Het is eigenlijk de kern van alles, het open blijven staan en verwonderd kunnen zijn voor nieuwe dingen. Met onbekende muziek is het vaak zo dat ik daar ook toevallig tegenaanloop. Ik lees veel en ga vaak naar concerten en tentoonstellingen. Om telkens iets nieuws te ontdekken.” Zo raakte hij gefascineerd door de Litouwse kunstschilder en componist Mikalojus Konstantinas Čiurlionis. “Door zijn invloed en tekenstijl wordt hij wel eens genoemd als voorloper van Wassily Kandinsky. Ik heb ooit een tentoonstelling van hem gezien in het Wallraf-Richartz-Museum in Keulen. Daarna ontdekte ik dat hij ook muziek gemaakt had en eigenlijk toen al gedacht om er iets mee doen.”

Achterkleinzoon
“Zijn vroege werken zijn echt pure laatromantiek en zijn latere werken, zeker zijn sonates, die gaan al richting modernisme. Hij sterft op jonge leeftijd in 1911, hetzelfde jaar als Gustav Mahler. Ik vind het een verdomd kort leven, wat had hij nog allemaal kunnen maken.” Tijdens een van zijn reizen, belandde Gert in Vilnius. “Daar woont zijn achterkleinzoon Rokas Zubovas en die heb ik opgezocht. Hij is een keer hier geweest en toen is het idee ontstaan om het Nationaal Jeugdorkest uit Litouwen naar Limburg te halen.”

Dat is gelukt in zijn laatste festival met het toepasselijke thema Geluk. Čiurlionis is centrale componist waarbij ook Zubovas te gast is met een pianorecital en vertelconcert in Meerssen. “Hij vertelt over zijn overgrootvader, zijn werk en hij reist met dat programma de hele wereld over. Muziek brengt geluk en troost. Of zoals mijn vrouw Angèle zegt: ‘missionaris in muziek’.”