Inhoudsopgave
Vanaf 9 september 2025 staat er iets heel bijzonders in het Maastricht Museum: een échte Franse guillotine uit 1798. Deze unieke bruikleen is tot stand gekomen in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Limburgs Museum in Venlo. Dat meldt het Maastricht Museum in haar nieuwsbrief.
"En ja, deze guillotine heeft echt in Maastricht gestaan en is zelfs gebruikt. Daarmee is het een tastbaar overblijfsel van de Franse overheersing, een periode die begon na het Franse Beleg van 1794 en de daaropvolgende inlijving van de stad bij de Franse Republiek. De komst van de guillotine symboliseert het radicale karakter van deze bezetting: nieuwe wetten, rechtspraak en strafmethoden vonden hun weg naar het dagelijks leven van de Maastrichtenaren. Wat voor sommigen stond voor rechtvaardigheid en vooruitgang, was voor anderen een angstaanjagend teken van een harde nieuwe orde."
Verborgen
"De komst van de guillotine past binnen ons concept “Verborgen verhalen van Maastricht”, waarin we juist die gelaagde, soms pijnlijke hoofdstukken uit de stadsgeschiedenis laten zien. Maastricht was namelijk de laatste Nederlandse stad waar in vredestijd een executie plaatsvond. Het verhaal van de guillotine maakt duidelijk hoe recht en macht in verschillende tijden een heel andere betekenis konden hebben."
Ophanging
De laatste executie in vredestijd in Nederland vond in Maastricht plaats in 1860. Dat gebeurde overigens niet met een guillotine. Johannes Nathan werd op de Markt opgehangen voor de moord op zijn schoonmoeder.
Pijnloos
De guillotine was een executiemiddel dat in de 18e en 19e eeuw veel gebruikt werd, vooral tijdens de Franse Revolutie. Het apparaat bestond uit:
- Een hoge houten stellage met een gleuf.
- Een zware schuine valbijl die langs die gleuf naar beneden viel.
- Een houten plank met inkepingen waarin het hoofd van de veroordeelde werd vastgelegd.
De veroordeelde werd op de plank gelegd, het hoofd vastgezet in de opening, waarna de beul de hendel overhaalde. Het mes viel naar beneden en onthoofdde de persoon vrijwel onmiddellijk. Het werd gezien als een "snelle en relatief pijnloze" manier van executeren, en ook als een meer "gelijkwaardige" straf (in tegenstelling tot langzame of martelende executies uit eerdere eeuwen).
Tijdens de Franse revolutie zijn naar schatting 16.000–17.000 mensen officieel geëxecuteerd met de guillotine. De guillotine bleef in gebruik tot 1977 (laatste executie in Marseille, Hamida Djandoubi). In totaal zijn er in Frankrijk waarschijnlijk tienduizenden mensen geëxecuteerd met dit middel tussen 1792 en 1977.
Ook in landen als Duitsland, België, Zwitserland en Zweden werd de guillotine gebruikt. In nazi-Duitsland werden er bijvoorbeeld duizenden tegenstanders van het regime mee geëxecuteerd.
Van onze partner
