Kunst moet bruggen slaan, niet afbreken

Inhoudsopgave

Een culturele boycot van Israël door Nederlandse instellingen is nogal selectief. Op twee manieren. Wel Israël boycotten vanwege het leed dat de Palestijnen wordt aangedaan, maar niet één zin besteden aan het lot van de 48 Israëli's die al twee jaar lang gegijzeld zijn. Elk leven zou moeten tellen. Wel Israël boycotten, maar wat te denken van al die andere repressieve regimes van het ergste soort, waar al heel lang mensenrechtenschendingen 'business as usual' zijn?

OPINIE

Want waar blijft de boycot tegen Saoedi-Arabië, waar mensen nog altijd publiekelijk worden onthoofd? Waar blijft de boycot tegen China, dat een complete bevolkingsgroep – de Oeigoeren – opsluit in kampen en 'heropvoedt'? Waar blijft de boycot tegen Iran, dat vrouwen onderdrukt en demonstranten ophangt aan hijskranen? Waar blijft de boycot tegen Noord-Korea, waar de bevolking letterlijk uitgehongerd wordt, terwijl het regime met kernraketten paradeert? En Afghanistan, waar meisjes niet eens naar school mogen en het internet nu is afgesloten?

Wat Israël nu doet, is een complete overreactie op de moordpartij op 7 oktober 2023. Waarbij meer dan 1200 mensen op de meest brute wijze werden afgeslacht en waarna in Gaza op de straten feest werd gevierd. Israël dat strijdt om terreurorganisatie Hamas voor eens en altijd uit te schakelen. In de wetenschap dat nog steeds 48 Israëli's worden gegijzeld. Waar is de publieke veroordeling van Hamas als weer eens homo's van gebouwen worden gegooid?

Die overreactie van Israël is desondanks niet te rechtvaardigen. Net zo min als wat in al die andere landen gebeurt. En daarmee is de boycot van alleen Israël selectief. Om het scherper te zeggen: wie een culturele boycot inzet tegen Israël maar zwijgt over staten die executeren, folteren en hele bevolkingsgroepen uitroeien, verliest het morele gezag.

Hetzelfde kan gezegd worden van de kinderen die we nu uit Gaza naar Nederland halen die specialistische zorg nodig hebben. Ja, we doen iets. Voor die tien kinderen is dat waarschijnlijk van levensbelang en daarmee is die actie al tien keer gerechtvaardigd. Elk leven telt. Punt. Voor de medische hulp - nogmaals: terecht - heb je alleen al het humanitaire argument dat de de doorslag geeft. Maar niet kan ontkend worden dat de hulp vooral ook politiek gemotiveerd is. De landelijke verkiezingen komen eraan. Dat is ronduit cynisch.

Nu zal Israël overigens niet wakker liggen van een boycot van de culturele sector in Nederland en België. Het gaat natuurlijk om het signaal, dat begrijpt de cultuursector zelf ook wel. En dat maakt het ook meteen een actie voor de bühne.

Salaris inleveren
Wat als ze zouden zeggen: wij leveren allemaal 10% van onze salarissen (niet van de subsidie!) in om cultuurmakers in de Gaza - of een ander goed doel daar - te ondersteunen. Kijk, dat zou al een stuk meer indruk maken. Dan betrek je de metafoor over de dominee en de koopman op jezelf: sta je dan ook vooraan met je morele gelijk, of kies je dan toch liever voor je eigen beurs?

De koopman en de dominee. Gaan handelsbelangen voor of gaat het opgeheven vingertje voor? Voor het bedrijfsleven, dat anders dan het grootste deel van de culturele sector niet vooral draait op subsidies, gaan de handelsbelangen voor. En ja, tijdens handelsmissies waar Willem-Alexander en Máxima vaak voorop gaan om deuren te openen, bespreken we ook altijd de vraag of de mensenrechten niet verbeterd kunnen worden. Op die manier hopen we dan de wereld iets beter te maken.

Een jaar geleden - de vraag is of dat nog steeds zo is - brak bestuursvoorzitter Rianne Letschert van de Universiteit Maastricht al een lans voor academische diplomatie. Juist door individuele wetenschappers uit Maastricht toe te staan contacten te onderhouden met andere individuele wetenschappers in de hele wereld, kun je het denken in een land blijven beïnvloeden. Wetenschap als positilion d'amour.

En dat is precies waar de kunstwereld nu niet voor kiest. Ze zou bruggen moeten slaan in plaats van die neer te halen. De boycot zal Israël niet raken, maar na die eenmalige actie is er vervolgens geen mogelijkheid meer om via dialoog blijvend druk te kunnen uitoefenen.