Xonar na redding alsnog op ramkoers met gemeenten

Inhoudsopgave

Jeugdzorginstelling Xonar is na de redding eind 2023/begin 2024 met acht miljoen euro door de Zuidlimburgse gemeenten alsnog op ramkoers komen te liggen met diezelfde gemeenten. Wethouder Hubert Mackus van de in dit dossier leidende gemeente Maastricht schetst in een brief aan de raad een onthutsend beeld van de gang van zaken. Ongekend in de relatie tussen overheid en een zorginstelling. De gemeenten hebben Xonar zelfs met een sanctie van 100.000 euro moeten dreigen om de gemaakte afspraken na te komen.

Duidelijk wordt ook dat Xonar op dit moment onvoldoende vermogen heeft om zelfstandig deel te kunnen nemen aan nieuwe aanbestedingen. Als Xonar opnieuw in de financiële problemen komt, hoeven gemeenten van het rijk niet opnieuw de beurs te trekken, maar wordt de jeugdzorg ondergebracht bij andere partijen. Een faillissement van Xonar wordt dan niet meer uitgesloten. In de brief komt ook naar voren dat door Xonar gesproken is over een mega-fusie in de jeugdzorgwereld.

Besteding
De gemeente kwam Xonar begin 2024 met de invulling van de besteding van die acht miljoen euro nog flexibel tegemoet, maar kreeg stank voor dank. "Zo zijn wij XONAR tegemoetgekomen door binnen het budgettair kader een aantal wijzigingsvoorstellen goed te keuren voor kosten waarmee onvoldoende of geen rekening was gehouden in het herstelplan."

Transitievergoedingen
En vervolgens schrijft Mackus: "Daar staat tegenover dat niet rechtmatige declaraties zijn afgewezen. Onder meer voor winstderving MKD (Medisch Kleuterdagverblijf, red), het vergoeden van exploitatieverliezen bij Leefhuizen en bovenmatige transitievergoedingen aan medewerkers."

Advies- en inhuurkosten
Mackus: "De afgewezen wijzigingsverzoeken waarnaar in het bindend advies wordt verwezen betreft een verzoek om met terugwerkende kracht advies- en inhuurkosten ten laste van de gemeenten te mogen brengen om op die manier het exploitatieresultaat over 2024 en daarmee de solvabiliteit te verbeteren. De wijzigingsverzoeken zijn als oneigenlijk afgewezen. Ook een verzoek voor een laatste financiële bijdrage van 1 miljoen euro om zo het weerstandsvermogen te verbeteren is afgewezen."

Sanctie 100.000 euro
De gemeenten hebben XONAR zelfs met een financiële sanctie moeten dreigen om de instelling te dwingen zich aan de gemaakte afspraken te houden. "Onderdeel van de voorwaarden voor de financiële bijdrage is een hypotheekinschrijving op de vastgoedportefeuille van XONAR zodat de gemeenten bij discontinuïteit van XONAR een verhaalsmogelijkheid hebben voor de financiële bijdragen.... ....Vervolgens zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over een oplossing die recht doet aan de belangen van alle partijen. Omdat er onvoldoende voortgang was in de afhandeling en de échte bereidheid om tot definitieve afspraken te komen leek te ontbreken is een sanctie van 100.000 euro opgelegd maar nog niet geïnd. Intussen is er wél overeenstemming. De hypotheekinschrijving wordt op korte termijn gerealiseerd."

Megafusie
Er is ook een verkenning geweest van een mogelijke fusie van XONAR met Youz, Mondriaan en Tobas. De jeugdregio heeft op 28 mei besloten dat de voorgenomen fusie niet in het belang is van een pluriform zorglandschap op basis van too big to fail en ongewenste marktmacht. De nieuwe combinatie zou volgens opgave van de jeugdzorgaanbieders een omzet hebben van 90-100 miljoen euro en zorg bieden aan zo’n 6.000 cliënten. Ter indicatie: de jaarlijkse kosten voor jeugdzorg in Zuid-Limburg zijn circa 200 miljoen euro. De nieuwe combinatie zou dus ongeveer 50% van het jaarlijkse volume voor haar rekening nemen.

Onder druk
Youz, Mondriaan en Tobias onderzoeken de fusie nu nog zonder deelname van Xonar. De toekomstige rol van Xonar als zelfstandige instelling lijkt daarmee onzeker geworden. "XONAR voldoet door het zwakke weerstandsvermogen op dit moment nog niet aan alle financiële voorwaarden van onze aanbestedingen. Dit maakt XONAR kwetsbaar. Zelfstandig inschrijven op aanbestedingen is nog niet mogelijk. Dat kan wel in combinatie met andere zorgaanbieders of als onderaannemer waarbij gebruik wordt gemaakt van de financiële draagkracht van de andere partijen. In de praktijk betekent dit dat de andere partijen financieel garant staan voor de combinant of onderaannemer XONAR. De aanbestedingen in 2025 en 2026 zullen moeten uitwijzen in hoeverre dit mogelijk is. Indien meerdere aanbestedingen niet gegund kunnen worden, komt de rentabiliteit opnieuw onder druk te staan."